رسول رمضانی دهقی - دکترای مدیریت راهبردی فضای سایبر، مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص)، تهران، ایران.
علی محمد امین زاده - دکترای مدیریت راهبردی فضای سایبر، مدیر مرکز دفاع سایبری صنایع امنیت تبادل اطلاعات، تهران، ایران.

تاب آوری سایبری شامل تمام مراحلی است که یک سازمان باید برای آماده شدن و سازگاری با شرایط در حال تغییر و مقاومت در برابر حوادث و رخدادهای سایبری و بهبود سریع پس از وقفه های ایجاد شده انجام دهد. با این نگاه یک سازمان زمانی تاب آور است که توانایی مقاومت در برابر حملات، حوادث یا تهدیدات سایبری را داشته باشد. هدف اصلی این پژوهش ارایه الگوی تاب آوری سایبری سامانه های دفاعی و اهداف فرعی آن تبیین تهدیدات سایبری سامانه های دفاعی، و تبیین ابعاد، مولفه ها و شاخص های تاب آوری سایبری سامانه های دفاعی است. این پژوهش از منظر روش تحقیق در زمره تحقیقات آمیخته دسته بندی می گردد زیرا پژوهشگر در ابتدا با استفاده از تحلیل و دسته بندی روش ها و راهکارهای مطرح شده به اکتشاف الگو مقتضی می پردازد و بمنظور بررسی ارتباط معنی دار بودن ابعاد، مولفه ها و شاخص ها از روش تحلیلی بارعاملی و نرم افزار اسمارت پی.ال.اس استفاده می نماید. ضرایب بار عاملی محاسبه شده برای سه بعد راهبری و نظارت، کنترل و فرآیند و عملیات ۹۲۱/۰، ۹۱۷/۰ و ۹۲۶/۰ بدست آمده است که نشان از اهمیت بالای این عوامل در افزایش تاب آوری سایبری دارد. الگوی تاب آوری سایبری سامانه های دفاعی در سه بعد نظارت و راهبری با ۴ مولفه اصلی و ۲۱ شاخص، بعد کنترل با ۴ مولفه اصلی و ۱۶ شاخص، بعد فرآیند و عملیات با ۳ مولفه اصلی و ۱۵ شاخص و ۶ عامل تهدید اصلی سایبری سامانه های دفاعی ارایه شده است.

تاب آوری سایبری, سامانه های دفاعی, تهدیدات سایبری, آسیب پذیری های سایبری