محمدصادق یوسفی مقدم - دانشیار، پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، قم، ایران
سید محسن آل نبی - دکتری، دانشگاه تهران، تهران؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر قرآن کریم و روایات نسبت فزونی جمعیت و امنیت اجتماعی چگونه ترسیم و قابل ارزیابی است؟ پاسخ به این پرسش در گرو گونه شناسی و تحلیل شواهد و داده های مرتبط بوده که با روش تحلیل محتوا و با رویکرد تحقیقات توسعه ای انجام شده است. مفروض این است که آیات و روایات فزونی جمعیت را سبب امداد الهی، زینت و دلپذیری زندگی، اقتدار و امنیت جامعه اسلامی و مایه ترس و وحشت دشمنان می داند و در مقابل سیاست کاهش نیروی انسانی را سبب نابودی حرث و نسل تلقی نموده است. یافته نخست پژوهش با مخاطب قرار دادن سیاستگذاران و تصمیم گیران، بر آن است که امنیت اجتماعی بدون تمرکز بر سیاست توسعه جمعیت امکان پذیر نیست؛ از این رو مستلزم برنامه ریزی اصولی و سنجیده است. یافته دوم ناظر به پژوهشگران عرصه فقهی است که رویکرد به جمعیت در حوزه فقهی، نه از بینش فردگرایانه، بلکه در نگاهی جمع گرایانه، و با توجه به اقتضائات و متناسب با اصول و ارزش های مورد نظر جامعه اسلامی باید ارزیابی گردد.

قرآن, روایات, جمعیت, امنیت اجتماعی