مهدی موحدی محب - گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
علی اسلامی فر - دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران، دانش آموخته مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، ایران

ثابت شده که تلقیح مصنوعی زن با اسپرم شوهر با رعایت موازین شرعی آن هم در زمان حیات هر دو جایز است. اما آیا تلقیح مصنوعی زن با اسپرم شوهر متوفایش نیز جایز است؟ پاسخ به این پرسش مبتنی بر تعیین گستره زوجیت است؛ به این معنا که آیا دامنه و گستره زوجیت مختص به زمان حیات زوجین است و با مرگ یکی پیوند زوجیت منقطع میشود یا بعد از مرگ هم ادامه دارد؟ اگر منقطع شود، تلقیح جایز نیست و اگر باقی باشد، جایز. این بحث به صورت مستقل در کتب فقهی مطرح نشده. اما می توان از روایاتی که در ابوابی مانند تغسیل و تکفین زوجه وارد شده حکم مسئله را استنباط کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی اجتهادی ادله و نقد اقوال موجود پرداخته و به این نتیجه دست یافته که دلالت ادله دال بر بقای پیوند زوجیت، پس از مرگ یکی از زوجین، قویتر است. از این رو تلقیح مصنوعی زوجه با اسپرم شوهر متوفایش اشکالی ندارد. مگر آنکه به اقتضای ادله لزوم احتیاط در فروج و اعراض به پرهیز از تعمیم جواز حکم شود؛ ضمن آنکه اقتضای اصل در فرض یادشده نیز عدم رابطه زوجیت است و استصحاب بقای زوجیت هم مخدوش است.

پیوند زناشویی, تلقیح, حقوق پزشکی, زوجیت, فقه پزشکی