معصومه زارع زاده - کارشناس ارشد بیوشیمی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
خدیجه وظیفه شناس درمیان - استاد، گروه علوم تشریح، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
محمد افشار - استاد، گروه علوم تشریح، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران و مرکز تحقیقات سم شناسی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
مریم ولوی - کارشناس ارشد بیوشیمی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
الهام سرکی - کارشناس ارشد بیوشیمی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
مهران حسینی - کارشناس بهداشت عمومی، مرکز تحقیقات سلولی ومولکولی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران

سابقه و هدف: براساس یافته های علمی، گلبرگ زعفران می تواند تاثیرات سودمندی بر روی برخی بیماری ها نظیر دیابت داشته باشد. این پژوهش به منظور ارزیابی تاثیرات عصاره الکلی گلبرگ زعفران بر روی عملکرد کلیوی موش های صحرایی دیابتی، طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، موش های صحرایی نر نژاد ویستار مبتلا به دیابت (توسط استرپتوزوسین) به مدت ۲۸ روز با عصاره گلبرگ زعفران  در دوزهای ۱۰۰ و mg/kg ۲۰۰ و یا نرمال سالین، به صورت خوراکی تیمار شدند. درپایان، پارامترهای قند خون ناشتا (FBS)، حجم ادرار ۲۴ ساعته، پروتئین‎ ادرار (UTP)، نیتروژن اوره خون (BUN)، کراتینین خون (Cr) و تغییرات کیفی بافت شناسی گلومرول های کلیه ارزیابی شدند. مقایسه بین گروهی داده ها با کمک آزمون های آماری ANOVA و Kruskal-Wallis و نرم افزار آماری ۲۲ SPSS انجام شد. یافته ها: در مقایسه با گروه کنترل سالم، پارامترهای FBS، حجم ادرار، BUN، UTP وCr در موش های دیابتی به طور معنی داری افزایش یافته بود (۰۵/۰>P). تیمار موش های دیابتی با دوز mg/kg ۲۰۰ از عصاره گلبرگ زعفران، سبب کاهش FBS (۰۱۱/۰=P) و در هردو دوز سبب کاهش حجم ادرار و BUN گردد (۰۵/۰>P)؛ اما در هیچ دوزی نتوانست سبب تعدیل UTP و Cr شود. عوارض بافت شناسی متعددی نظیر ضخیم شدگی غشای پایه کپسول بومن، اسکلروز، انتشار ماتریکس مزانشیال و هیالینیزاسیون در گلومرول‎های گروه کنترل دیابتی مشاهده شد که تیمار موش ها با عصاره گلبرگ زعفران توانست در هردو دوز، برخی از این عوارض را تعدیل کند. استنتاج: گلبرگ زعفران احتمالا می تواند به وسیله کاهش تجمع ماتریکس خارج سلولی و همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی، تاثیرات سودمندی بر نفروپاتی دیابتی داشته باشد.

diabetes, kidney, nephropathy, rat, saffron petal, دیابت, کلیه, گلبرگ زعفران, موش صحرایی, نفروپاتی