افشین تکدستان - Associate Professor, Environmental Health and Environmental Technologies Research Center, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran
عادل نظرزاده - MSc in Environmental Health Engineering, School of Health, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran
نغمه عروجی - MSc in Applied Chemistry, Ahvaz Water and Wastewater Company, Ahvaz, Iran
پرویز جوانمردی - MSc in Environmental Engineering, Islamic Azad University, Khuzestan Science and Research Branch, Ahvaz, Iran

سابقه و هدف: استروژن یک از هورمون استروئیدی است که از طریق پساب های شهری و بیمارستانی وارد منابع آب شده، لذا باعث ایجاد خطراتی برای موجودات آبزی به خصوص ماهی ها می شود و سلامت انسان را به مخاطره می اندازد. هدف از این تحقیق بررسی کارایی و عملکرد تصفیه خانه فاضلاب شهری و بیمارستانی به ویژه تصفیه بیولوژیکی در حذف ترکیبات استروژنی از فاضلاب شهری و بیمارستانی می باشد. مواد و روش ها: ردیابی استروژن در محیط های آبی به وسیله نمونه برداری انجام گرفت. تعداد ۵۶ نمونه طی ۸ ماه از نقاط مختلف تصفیه خانه فاضلاب شهری و بیمارستانی شهر اهواز گرفته شد. نمونه ها به روش الکترو کمی لومینسانس (ECL) توسط آزمایشگاه مورد آنالیز قرار گرفتند و نتایج به صورت نانوگرم بر لیتر گزارش شد. یافته ها: میانگین هورمون موجود در فاضلاب ورودی به تصفیه خانه فاضلاب شهری ۸/۵۸ نانوگرم بر لیتر و میانگین هورمون خروجی از تصفیه خانه ۴/۵ نانوگرم بر لیتر بود. میانگین هورمون موجود در ورودی تصفیه خانه بیمارستان امام خمینی شهر اهواز ۸/۶۱ نانوگرم بر لیتر و در خروجی تصفیه خانه ۸/۱۰ نانوگرم بر لیتر می باشد. نتایج نشان داد که تصفیه بیولوژیکی به روش لجن فعال قادر است مقادیر قابل ملاحظه ای از هورمون استروژن را حذف کند و به مقدار پایین تر از حد استاندارد پیشنهادی بین المللی برساند. استنتاج: مهم ترین مکانیسم حذف هورمون استروژن در سیستم تصفیه بیولوژیکی به ویژه فرآیند لجن فعال جذب سطحی و فرآیند تجزیه و تخریب بیولوژیکی می باشد. تصفیه خانه فاضلاب خصوصا واحد تصفیه ثانویه آن در کاهش هورمون از فاضلاب موثر می باشد که می توان این موضوع را به انجام تاثیر تصفیه بیولوژیکی در این مرحله نسبت داد.

estrogen, municipal wastewater, hospital wastewater, activated sludge, extended aeration, هورمون استروژن, فاضلاب شهری, فاضلاب بیمارستانی, لجن فعال, هوادهی گسترده