ارزیابی تکنیک های ژئومورفولوژیکی جهت شناسایی مخروط افکنه های قدیمی و جدید به منظور تعیین مناطق مستعد سیل خیزی در چهار مخروط افکنه در زاگرس چین خورده دکتر شهرام بهرامی کاظم بهرامی استادیار جغرافیا دانشگاه تربیت معلم سبزوار دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی دانشگاه تربیت مدرس

در این تحقیق، به­منظور تفکیک بخش­های فعال و غیرفعال مخروط­افکنه­ها، چهار مخروط­افکنه در زاگرس چین­خورده بررسی شده است. تفکیک بخش­های فعال و غیرفعال مخروط­افکنه­ها از نظر سیل­خیزی با استفاده از شاخص­های ساده­ی ژئومورفولوژیکی مانندالگوی­زهکشی، مورفولوژی سطح مخروط و شاخص­تضاریس، رنگ مخروط­ها در تصاویر ماهواره­ای ،حداکثر عمق برش مخروط­ها و شاخص­های هوازدگی مانند میزان هوازدگی آبرفت­ها، حفره­دار شدن قلوه­سنگ­های آهکی انجام شده است. جهت تعیین ناهمواری و حداکثرعمق برش سطح مخروط­ها، با استفاده از دوربین نقشه­برداری دو مقطع از سطح هر مخروط­افکنه تهیه شد. تفکیک بخش­های قدیمی و جدید مخروط­افکنه­ها براساس تن (رنگ) تصاویر و همچنین تعیین الگوی زهکشی کانال­ها در مخروط­های جدید و قدیمی براساس تصاویر ماهواره­ای کویک­برد انجام شد. بررسی شاخص­های هوازدگی سطح مخروط­ها نیز بر اساس مطالعات میدانی انجام­ گرفت. نتیجه­ی این تحقیق نشان می­دهد که مخروط­های قدیمی یا غیرفعال اغلب دارای الگوی­زهکشی همگرا یا شبکه­­ درختی هستند درحالی­که مخروط­های جدید اغلب دارای ­الگوی زهکشی واگرا، شاخه­شاخه و متقاطع هستند. بخش­های غیرفعال مخروط­ها، دارای تن رنگ تیره­تری نسبت به­مخروط­های جدید در تصاویر ماهواره­ای می­باشند.   مورفولوژی سطح مخروط­های قدیمی (به­علت غلبه­ی فرسایش قهقرایی و توسعه­ی بدلندها به­سمت بالادست) ناهموارتر و دارای تضاریس بیشتری نسبت به­ مخروط­های جدید هستند. به­­طور کلی حداکثر میزان برش در مخروط­های قدیمی بیش از مخروط­های جدید است. شاخص­های هوازدگی مانند حفرات در ذرات آهکی نیز در مخروط­های قدیمی­وجدید کاملا با هم متفاوت است به­طوری­که بخش­های غیرفعال دارای هوازدگی و انحلال بیشتر و بنابراین دارای خاک ضخیم­تری نسبت به مخروط­های جدید هستند. تحقیق حاضر نشان می­دهد که  شاخص­های ژئومورفولوژی ابزارمناسبی جهت تفکیک­مناطق فعال و غیرفعال مخروط­افکنه­ها از نظر سیل­خیزی می­باشند. با این وجود به علت تاثیر عواملی مانند تکتونیک، تغییرات اقلیمی، لیتولوژی حوضه­های بالادست مخروط­ها و مساحت مخروط­ها نمی­توان از تمامی شاخص­ها در هر مخروط استفاده نمود.

Keywords:

مخروط افکنه , الگوی زهکشی , شاخص های ژئومورفولوژی , هوازدگی , زاگرس چین خورده