صغری فلاحتی - گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
زهرا ایزدی - گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

نقد تخیلی شیوه ای نوین و متفاوت در نقدادبی محسوب می شود که از قابلیت بالایی در تشخیص جوهره تخیل شعراء  و نویسندگان برخوردار است و گاستون باشلار فیزیکدان و فیلسوف فرانسوی آن را پایه گذاری کرده است. در این نظریه، درک بشر از جهان پدیدار با چهار ماده اصلی آفرینش یعنی آب، آتش، هوا و خاک پیوند برقرار می کند. از نظر باشلار هر شاعر اصیل یا هنرمند بزرگ با عنصری از عناصر چهارگانه ارتباط نزدیک تری دارد و آن عنصر را در آثار خود به شکل عنصر غالب آشکار می سازد. پدیدار شدن این عنصر در فرآیندی رخ می دهد که با روان شاعر مرتبط است به طوری که مطالعه این تصاویر، علاوه بر تولید زیبایی، می ­تواند برای آنچه بر روان شاعر گذشته، تبیین قابل قبولی ارائه دهد. از آنجا که پدیدارشناسی تخیل، تصاویر دوگانه را هدف قرار می دهد و آنها را با مفاهیم روان­شناسی واکاوی می کند، این جستار تصاویر مادی مربوط به طرفه را واجد این ویژگی تشخیص داده و با رویکرد پدیدارشناسی و به روش تحلیل محتوا، به تبیین شرایط پدیدارشدن این تصاویر و تاثیر آنها در روان شاعر پرداخته است. نتایج نشان داده که توجه به دوگانه مرگ و زندگی در اندیشه طرفه، ایماژ های خاک گون و آب گون را در اشعار او برجسته ساخته به طوری که تخیل شاعر را ابتدا به عنصر خاک رسانده و سپس با اضافه کردن عنصر آب، او را به سمت اصلی ترین دغدغه اش یعنی مرگ سوق داده است. بنابراین پدیدارشناسی تخیل، با ایجاد نوعی عملیات تصعید و والایش در روان طرفه در قالب مکان نگاری، تبدیل تصاویر و تغییر اندازه های آنها، در نهایت به تسکین شاعر انجامیده است

پدیدارشناسی, نقد تخیلی, گاستون باشلار, معلقه طرفه بن العبد