عبدالاحد غیبی - دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
رحمت پورمحمد - استادیار دانشگاه گیلان
ناصر شفیعی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی

اگر ابن مالک را به عنوان حلقه­ای از زنجیره به هم پیوسته تاریخ نحو مورد ارزیابی قرار دهیم، او را جزو آخرین حلقه­های زنجیره علمای تحلیلگر و نحویان صاحب رای خواهیم یافت؛ چرا که در روزگار وی، دیگر عصر پی­ریزی اصول نحو سپری شده بود و نحویان، چندان حرف تازه­ای برای گفتن نداشتند،اما بحث درباره رویکردهای جدید نحوی ابن مالک، از آن جهت اهمیت دارد که او از سویی به جهت قدرت اجتهادی و تسلطی که بر مسائل نحوی داشت تا حد امکان توانست آرای نحوی مکاتب سه گانه بصره، کوفه و بغداد را جمع نماید و دامنه اختلافات بر سر مسائل نحوی را کوتاه کند و از سوی دیگر به ­واسطه قوه حافظه و آگاهی وسیعی که بر لغت، کلام عرب و قراءات شاذ و نادر داشت، توانست با تکیه بر نقل و سماع، در مسائل نحوی به نتایج بصریان برسد. بررسی روش نحوی ابن مالک از بعد سومی نیز حائز اهمیت است؛ چرا که او در انتخاب شواهد نحوی، علاوه بر آیات قرآنی و اشعار کهن از احادیث نبوی نیز کمک گرفت، حال آنکه میان نحویان در اینکه آیا حدیث می­تواند شاهد نحوی باشد یا خیر، اختلاف نظر وجود داشت.

رویکردهای جدید, مکاتب نحوی, شواهد نحوی, ابن مالک, سماع