محمد رضا حاجی اسماعیلی - دانشیار دانشگاه اصفهان
زهرا قاسم نژاد - دانشجوی دکتری دانشگاه اصفهان

نوشتار حاضر با جستاری گسترده در کتب معتبر نحوی و تفسیری و با استناد به آیات قرآن و ویژگی های بافتی کلام، قائل به تردید در وجود «واو ثمانیه» در ادب عربی است. دانستنی است که برخی از نحویان و به دنبال آنان برخی از مفسران قرآن حرف واو در این سخن خداوند متعال «التائبون العابدون الحامدون السائحون الراکعون الساجدون الآمرون بالمعروف والناهون عن المنکر والحافظون لحدود الله وبشر المومنین» (توبه/۱۱۲) و آیه شریفه «عسی ربه ان طلقکن ان یبدله ازواجا خیرا منکن مسلمات مومنات قانتات تائبات عابدات سائحات ثیبات وابکارا» (تحریم/۵) را «واو ثمانیه» می دانند؛ زیرا به اعتقاد آنان عدد هفت عددی کامل است و پس از هفت، واو برای اطلاع بر آن می آید. این گروه قول خداوند متعال در سوره کهف «ویقولون خمسه سادسهم کلبهم رجما بالغیب ویقولون سبعه وثامنهم کلبهم» (کهف/۲۲) را نبز بر آن حمل نموده اند. و عجیب تر اینکه برآنند که واو در آیه شریفه «وسیق الذین اتقوا ربهم الی الجنه زمرا حتی اذا جاووها وفتحت ابوابها» (زمر/۷۳)، واو ثمانیه است؛ زیرا بهشت دارای هشت درب است در حالی که حرف واو در اینجا حالیه است. برای اثبات فاقد اصل و اساس بودن حرف واو ثمانیه، کتب معتبر نحوی و تفاسیر قرآن از منابعی هستند، که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته اند، ضمن اینکه در متون نثر و نظم ادب جاهلی واوی بدین مضمون یافت نگردید.

ادب جاهلی, قرآن کریم, مفسران, نحویان, واو ثمانیه