محمدعلی ززولی - Associate Professor, Department of Environmental Health Engineering, Health Sciences Research Center, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
حسینعلی اصغرنیا - Associate Professor, Department of Environmental Health Engineering, Health Sciences Research Center, Faculty of Health, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
جمشید یزدانی - Assistant Professor, Department of Biostatistics, Health Sciences Research Center, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
هاجر ضیائی هزار جریبی - Assistant Professor, Department of Parasitology, Faculty of Medicine, Health Sciences Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
عباس احمدنژاد - MSc Student in Environmental Health Engineering, Student Research Committee, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: لجن فاضلاب های شهری ممکن است حاوی فلزات سنگین باشند. لذا هدف از این تحقیق بررسی اثر فضولات گاوی بر غلظت فلزات سنگین (کادمیوم، کروم، مس و سرب) ورمی کمپوست تولیدی از لجن تصفیه خانه فاضلاب شهری و مقایسه آن ها با استانداردها می باشد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع تجربی بوده که ورمی کمپوست با استفاده از مخلوط لجن فاضلاب شهری با فضولات گاوی توسط کرم ایزنیا فوئتیدا تولید شد. در این تحقیق ۲۷ پایلوت به مدت ۳ ماه فرآیند کودسازی انجام شد. غلظت فلزات سنگین بعد از هضم و آماده سازی نمونه ها با دستگاه جذب اتمی تعیین مقدار شدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های آنالیز واریانس (Repeated Measured ANOVA) مورد تفسیر و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت فلزات سنگین مورد مطالعه با گذشت زمان ورمی کمپوست در کلیه بسترها کاهش یافته است. این کاهش فلزات سنگین در حالت مخلوط لجن فاضلاب شهری با فضولات گاوی با نسبت ۵۰ درصد بیش تر بود. نتایج آزمون آماری نشان داد که میزان غلظت فلزات سنگین در بسترها از نظر نوع ماده کمپوست شونده به طور معنی داری کاهش یافته است (۰۵/۰>p). هم چنین میزان این فلزات در بسترها از نظر تعداد کرم نیز کاهش یافته ، ولی معنی دار نبوده است (۰۵/۰

Sewage sludge, cow manure, compost, vermicompost, earthworms, Eisenia foetida, heavy metals, لجن فاضلاب, فضولات گاوی, کمپوست, ورمی کمپوست, کرم خاکی, ایزنیا فئوتیدا, فلزات سنگین