مقداد پیرصاحب - علوم پزشکی مازندران
عبداله درگاهی - علوم پزشکی مازندران
راضیه خاموطیان - علوم پزشکی مازندران
فاطمه اسدی - علوم پزشکی مازندران
زهرا عطافر - علوم پزشکی مازندران

سابقه و هدف: سالانه حجم بالایی از متیل ترشیاری بوتیل اتر(MTBE) به عنوان حلال آلی در صنایع شیمیایی مختلف و در سوخت ها به عنوان جایگزین سرب مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیبات پس از استفاده و با ورود به محیط منجر به آلودگی منابع زیست محیطی هم چون آب های سطحی و آب های زیرزمینی می گردند. تماس با این ماده سبب بروز اثرات حاد و مزمن از قبیل واکنش های سیستم عصبی، تهوع و فراموشی در انسان می شود. هم چنین در اثر متابولیزه شدن این مواد در بدن، ترکیب سرطان زای فرم آلدئیدتولید می شود. در این مطالعه سعی بر آن است که با مروری سازمان یافته بر مطالعات صورت گرفته در ایران و سایر کشورها، آنالیزی بر وضعیت موجود انجام گیرد تا در صورت وجود مشکل در مطالعات بعدی راه حل های مناسب برای حذف آن از منابع آب بررسی شود. مواد و روش ها: در این مطالعه کلیه مقالات موجود در پایگاه های داخلی و خارجی از قبیل ایران مدکس، ایران داک، SID و Google Scholar ، Science Divert، پایگاه علمی اطلاع رسانی سازمان بهداشت جهانی، Pubmed مورد بررسی قرار گرفت. جهت جستجو از کلید واژه های متیل ترشیاری بوتیل اتر، آب های سطحی و زیرزمینی استفاده شد. در مجموع ۲۸۹ مقاله بازیابی شد که پس از پایش و بررسی عناوین و چکیده ۲۹ مقاله انتخاب شد. یافته ها: بررسی و مرور مطالعات انجام شده در زمینه مقادیر MTBE در منابع آبی نشان داد که در اکثر قریب به اتفاق نمونه های اندازه گیری شده، مقادیر MTBE شناسایی شده است. در منابع آب های زیرزمینی و سطحی به ترتیب در حدود ۳۶ و ۵۷ درصد از مطالعات انجام شده غلظت این ماده در نمونه ها بیش از استانداردهای زیست محیطی آمریکا می باشد و آلوده ترین نمونه های گرفته شده مربوط به شهرهای آمریکای شمالی، اسپانیا و هم چنین تهران بود. استنتاج: نتایج نشان داد که در بسیاری از کشورهای مورد مطالعه مقادیر MTBE در منابع آب شناسایی شده است. با توجه به حجم بالای مصرف بنزین و در نتیجه ورود مقادیر بالای MTBE به محیط زیست از جمله منابع آبی ضروری است که اقدامات مدیریتی به منظور جلوگیری از ورود این ترکیبات به محیط زیست صورت گیرد و در صورت آلوده شدن منابع با استفاده از روش های جدید و کارا نسبت به حذف آن اقدام نمود. علاوه بر این بایستی به صورت مستمر پایش منابع آبی به خصوص منابعی که در معرض آلودگی قرار دارند (منابع نزدیک به پالایشگاه های نفت و مناطق نزدیک به پمپ بنزین) صورت گیرد.

Methyl Tertiary Butyl Ether, surface water, groundwater, متیل ترشیاری بوتیل اتر, آب های سطحی و زیرزمینی