محسن میرزایی - علوم پزشکی مازندران
علیرضا ریاحی بختیاری - علوم پزشکی مازندران
عبدالرسول سلمان ماهینی - علوم پزشکی مازندران
مهدی غلامعلی فرد - علوم پزشکی مازندران

سابقه و هدف: از آن جا که پایش کیفیت آب رودخانه ها و آگاهی از وضعیت سلامت آن ها در طول زمان و در نهایت شناسایی زون های آسیب پذیر و کلیدی، به عنوان یک گام اساسی در راستای توسعه پایدار و مدیریت بهینه محیط محسوب می گردد، مطالعه حاضر با استفاده از روش های چند متغیره آماری برای آگاهی از وضعیت و تحلیل اطلاعات موجود از کیفیت آب رودخانه های استان مازندران انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه، از اطلاعات ماهانه پارامترهای کیفیت آب شامل TDS (Total dissolved solids)، EC (Electrical conductivity)، pH، -۳NO، -۴۳PO، -۳۲CO، -۳HCO، -۴۲SO، +۲Ca، +۲Mg، K+، Na+، SAR (Sodium absorption rate)، درصد Na، Per.H (Permanent hardner) و Tem.H (Temporary hardner) در خلال سال های ۹۱-۱۳۹۰ استفاده شد. از تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل خوشه و در نهایت، نمایش مکانی تحلیل های ذکر شده جهت ارایه بهتر نتایج بهره برداری شد. یافته ها: بسیاری از پارامتر های اندازه گیری شده، دارای همپوشانی بودند و TDS، pH، -۴۲SO، -۳NO و -۴۳PO به عنوان پارامتر های بهینه هستند که در مجموع قادرند ۹۴/۹۶ درصد از تغییرات واریانس جامعه را توصیف نمایند. نتایج گروه بندی ایستگاه ها، کیفیت نسبی آب رودخانه ها در نواحی غربی استان را پایین تر نمایش داد و وضعیت نسبی برخی ایستگاه ها (شامل بلیران، دوآب، پل مرگن، پل سفید و کرچا) را بحرانی برآورده کرده است. استنتاج: تحلیل های چند متغیره آماری قادر است حجم گسترده ای از داده ها را پردازش نماید و به عنوان راهکاری کمی در مدیریت کیفیت آب رودخانه های استان مطرح گردد. تعیین مهم ترین پارامتر های کیفیت آب منجر به کاهش هزینه ها و هدفدار نمودن پایش می شود و شناسایی نواحی همگن قادر است نقش به سزایی در مدیریت یکپارچه زیست محیطی داشته باشد.

River water quality, principal component analysis (PCA), cluster analysis (CA), Mazandaran province, Iran, کیفیت آب رودخانه, تحلیل مولفه های اصلی, تحلیل خوشه ای, استان مازندران