شهرام علاء
ابراهیم صالحی فر
مینا امینی

سابقه و هدف: فارماکوویژیلانس علمی است که به شناسایی، گزارش دهی، ارزیابی و پیشگیری از عوارض جانبی داروها پس از ورود به بازار پرداخته و اساس آن را گزارش داوطلبانه عوارض مشاهده شده توسط کادر درمانی از طریق تکمیل کارت های زرد رنگ تشکیل می دهد. به دلیل اهمیت فارماکوویژیلانس، این مطالعه به منظور بررسی عوارض جانبی گزارش شده از این مرکز، از نظر نوع، میزان و شدت عارضه و مقایسه آن با سایر مراکز انجام شده تا با آگهی دادن به پرسنل و دیگر دست اندرکاران حرف پزشکی و تولیدکنندگان این داروها، از تکرار و شدت عوارض کاسته گردد. مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی روی ۳۲۹ گزارش ارسالی به واحد ثبت و بررسی عوارض جانبی بیمارستان امام از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ انجام شده است. آنالیز بر مبنای فراوانی داروی عارضه داده، فراوانی نحوه مصرف دارو، فراوانی گزارشگر و تعداد گزارش در هر سال و هم چنین فراوانی سیستم و عضو آسیب دیده انجام شده است. یافته ها: در مقایسه با آمار جهانی گزارشات ارسالی به این واحد پایین بوده است (۳۲۹ مورد در مدت ۹۶ ماه). در میان گزارشات ارسالی فرم تزریقی بیش ترین فراوانی عوارض را به خود اختصاص داده بود (۵۴/۴۹ درصد) و هم چنین پرستاران بالاترین درصد گزارش کنندگان را به خود تخصیص داده بودند (۵/۴۶ درصد). در میان عوارض مشاهده شده بیش ترین فراوانی را اختلالات پوستی به خود اختصاص داده بود (۲/۳۹ درصد) شایع ترین گروه دارویی مسبب عارضه نیز آنتی بیوتیک ها (۵۵/۴۲ درصد) بوده اند و داروی ونکومایسین با ایجاد عوارضی نظیر بثورات جلدی، خارش و کهیر در صدر آنان قرار داشت. استنتاج: اجتناب از تزریقات غیرضروری، می تواند یکی از مهم ترین عوامل کاهش عوارض دارویی باشد. ردیابی، ارزیابی و ثبت عوارض جانبی داروها به وجود آمده، افزایش آگاهی گروه های پزشکی در رابطه با مخاطرات دارویی، آموزش گروه های پزشکی در خصوص اهمیت سیستم فارماکوویژیلانس، نحوه گزارش دهی و نیز به کار گرفتن راهکارهایی جهت پیشگیری از وقوع عوارض دارویی داروهای پرخطر که احتمال بروز عوارض جانبی داروها در مصرف آن ها زیاد است می توانند نقش بسیار مهمی در ارتقاء سلامت جامعه، کاهش بروز عوارض جانبی داروها و در نهایت کاهش ناخوشی و مرگ و میر بیماران داشته باشند.

Pharmacovigilance, ADR, detection, assessment, yellow card, فارماکوویژیلانس، عوارض جانبی داروها، سیستم آسیب دیده، کارت زرد، گزارش دهی