محمود احمدی - استادیار دانشگاه شهید بهشتی
یوسف قویدل رحیمی - استادیار دانشگاه تربیت مدرس
خه بات درفشی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی دانشگاه شهید بهشتی

نوسانات آب و هوایی طی سالهای اخیر در منطقه سیستان توأم با توقف ورودی آب رودخانه هیرمند و خشکی دریاچه 450000 هکتاری هامون اتفاقات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی حادی را در این منطقه ایجاد نموده است. درپی آن دشواریهای زیادی را نیز برای ساکنین این مناطق فراهم کرده است و این موضوع منجر به بروز پدیده مهاجرت و تغییر در اشتغال از کشاورزی، دامداری و ... به فعالیتهای کاذب منتقل شده که از تبعات آن میتوان عدم امنیت مرزی برای ساکنین را در تمام ابعاد نام برد. هدف از این پژوهش بررسی خشکسالی ده سال اخیر منطقه هامون و روند دبی رودخانه هیرمند از کشور افغانستان و سایر رودخانههای فصلی منطقه و ارتباط آن با مهاجرت و افزایش فرآیند قاچاق و آسیبپذیری امنیت مرزی میباشد. روش پژوهش بر مبنای تعیین محدوده آبی دریاچه هامون از طریق تصاویر ماهوارهای طی سه سال 1988 2005 و 2010 و پردازش این تصاویر در محیطERDAS Imagine صورت گرفت. پس از این فرآیند و با استفاده از آمار و تجزیه و تحلیل دبی رودخانه هیرمند و اطلاعات کتابخانهای و همچنین دادههای اقلیمی و هیدرولوژی روند خشکسالی- ها مورد ارزیابی و پایش قرار گرفت نتایج نشان داد با توجه به تبخیر قریب 5000 میلیمتر سالیانه و کاهش شدید بارش با متوسط قریب 60 میلیمتر و بروز پدیده خشکسالی در کشور افغانستان و خشکی مفرط رود هیرمند، تغییرات عمدهای در اشتغال ساکنین منطقه به وجود آمده است که خود موجب تحمیل هزینههای مستقیم و غیر مستقیم در ابعاد سیاسی و امنیتی مرزی به استان شده است.

خشکسالی، امنیت مرزی، سیستان، تصاویر ماهواره ای