زلیخا خضرلوی محمدیار - PH.D student of climatology, Islamic Azad University, ulum tahghighat, Tehran, Iran.
قاسم عزیزی - Professor of climatology Department of physical Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
بهلول علیجانی - Professor of climatology Department of physical Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran.

هدف این مقاله آشکارسازی تغییرات در سری­های زمانی شاخص­های فراوانی و شدت بارش یک تا شش روزه ایران و خوشه­بندی ایستگاه ها براساس تغییرات رخ داده در نیم قرن اخیر است. روند تغییرات فراوانی و شدت هر دوره با استفاده از آزمون من-کندال و برآوردگر شیب سن طی دوره ۲۰۱۸-۱۹۶۸ شناسایی شد. سپس با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی و روش تحلیل خوشه­ای، کل ایستگاه ها براساس روند تغییرات سالانه شاخص­های فراوانی و شدت بارش به ترتیب در پنج خوشه (فراوانی) و چهار خوشه (شدت) دسته بندی شدند. ایستگاه های خوشه ۱ و ۲ نمایانگر فراوانی دوره­های بارشی با روند منفی شدید یا بدون روند هستند. این دو خوشه بیشتر در نیمه­ی جنوبی ایران استقرار یافته­اند. ایستگاه های خوشه ۴ و ۵ نمایانگر فراوانی دوره­های بارشی با روند مثبت (ملایم) هستند که عمدتا در بخش شمالی کشور واقع هستند. ایستگاه های خوشه ۳ نمایانگر فراوانی دوره­های بارشی با روندهای کاهشی (ملایم) هستند که بیشتر در غرب و جنوب غرب ایران متمرکزند. نتایج خوشه­بندی ایستگاه ها براساس شاخص شدت دوره­های بارشی برخلاف نتایج فراوانی، الگوی خاصی را نشان نمی­دهند؛ اما در خوشه­ی ۱ روندهای کاهشی شدیدی در طول نیم قرن اخیر تجربه شده است. ایستگاه های این خوشه بیشتر در مناطق شمالی کشور متمرکزند. سایر خوشه­ها تقریبا در تمام مناطق کشور پراکنده شده­اند. بر این اساس می­توان نتیجه گرفت که فراوانی دوره های بارشی در عرض­های شمالی کشور روندهای افزایشی (متوسط یا ضعیف) و شدت دوره­های بارشی در این عرض­ها روند کاهشی شدیدی داشته­اند. واژ­گان کلیدی: فراوانی بارش، شدت بارش، تحلیل مولفه های اصلی، خوشه­بندی، روند.   [۱] نویسنده مسئول: khezerluyizoleykha@yahoo.com

Frequency of precipitation, intensity of precipitation, analysis of main components, clustering, process, فراوانی بارش, شدت بارش, تحلیل مولفه های اصلی, خوشه بندی, روند