ایمن علی خدادادی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
جواد عرفانی مقدم - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
فردین قنبری - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
مهدی حدادی نژاد - گروه علوم باغبانی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.

شوری خاک یکی از مهمترین تنش های محیطی است که باعث کاهش رشد و عملکرد محصولات می شود و طیف گسترده ای از واکنش ها و علائم فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاهان ایجاد می کند. در این پژوهش، اثر محلول پاشی با ملاتونین (صفر و ۲۰۰ میکرومولار) در شرایط شوری (۰، ۳۰، ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ میلی مولار کلرید سدیم) بر روی پایه نارنج مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. نتایج نشان داد بیشتر صفات رشدی، مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی تحت تاثیر شوری و محلول پاشی ملاتونین قرار گرفتند. برهمکنش شوری × محلول پاشی ملاتونین بر طول و عرض برگ، تعداد شاخه نورسته، طول شاخه نورسته، طول ریشه، درصد رطوبت و درصد ماده خشک برگ، نشت یونی، هدایت روزنه ای، میزان تعرق، میزان آسیمیلاسیون، کمبود فشار بخار و عملکرد کوانتومی فتوسنتز معنی دار بود. محلول پاشی ملاتونین باعث افزایش درصد رطوبت برگ، تعداد شاخه نورسته، میزان آسمیلاسیون، هدایت روزنه ای و عملکرد کوانتومی فتوسنتز شد، در حالیکه میزان نشت یونی برگ کاهش یافت. بیشترین عملکرد کوانتومی فتوسنتز مربوط به تیمار شوری صفر و ملاتونین ۲۰۰ میکرومولار بود، با این حال بیشتر شاخص های فیزیولوژیکی با کاربرد ملاتونین در شرایط شوری بهبود یافتند. کاربرد ملاتونین در سطوح مختلف شوری سبب افزایش معنی دار طول و عرض برگ شاخه نورسته در مقایسه با شاهد شد. نتایج کلی نشان داد که محلول پاشی ملاتونین اثر شوری بر بیشتر شاخص های رشدی را کاهش داد و می تواند به عنوان راهکاری موثر برای کاهش خسارت ناشی از تنش شوری آب و خاک در پایه نارنج مد نظر قرار گیرد.

نارنج, نشت یونی, هدایت روزنه ای, میزان تعرق, فتوسنتز