مرتضی ابتدائی - Department of Horticultural Science, Trabiat Modares University, Tehran, Iran.
کاظم ارزانی - , Department of Horticultural Science, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
حمید عبدالهی - Temperate Fruits Research Center, Horticultural Sciences Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran.

در این پژوهش کارایی ماده ملاتونین برای کاهش آثار سوء تنش خشکی بر روی دو پایه تجاری گلابی(پایه بذری درگزی و پایه رویشی پیرودوارف) ارزیابی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت یک سال در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در تهران انجام شد. برای این منظور ۱۰ روز قبل از اعمال تنش خشکی ماده ملاتونین با غلظت ۱۰۰ میکرو مولار در محیط ریشه گیاهان استفاده شد. عوامل آزمایشی شامل: پایه در دوسطح (پایه بذری درگزی و پایه رویشی پیرودوارف)، ملاتونین در دوسطح (بدون ملاتونین و غلظت ۱۰۰ میکرو مولار ملاتونین)، تنش خشکی در دوسطح (آبیاری هر ۱۰ روز یکبار و قطع آبیاری به مدت ۴۰ روز) و طول دوره (زمان) تنش خشکی در چهار سطح (۱۰، ۲۰، ۳۰ و ۴۰ روز پس از اعمال تنش خشکی). نتایج نشان داد که ملاتونین اثر معنی داری بر محتوای کلروفیل و حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II و کاهش اثر تنش خشکی درهر دو پایه داشت. با افزایش دوره تنش خشکی میزان کلروفیل در پایه هایی که با ملاتونین تیمار شده بودند کمتر دچار تخریب شد. اثر متقابل زمان × تنش خشکی، تنش خشکی × ملاتونین و ملاتونین × زمان بر صفات مورد بررسی در سطح یک و پنج درصد معنی دار شد. تیمار با ملاتونین به طور معنی داری مانع از نشت یونی شد و باعث افزایش پایداری غشاء سلول در هر دو پایه بذری درگزی و رویشی پیرودوارف شد. همچنین پیش تیمار ملاتونین باعث افزایش فنل کل در هر دو پایه شد و تحمل گیاه را به تنش خشکی بهبود بخشید. میزان افزایش تولید فنل کل در گیاهان تحت تنش خشکی شدید در مقایسه با شاهد در پایه بذری درگزی و رویشی پیرودوارف به ترتیب ۱۲۳ و ۱۰۰ درصد بود. کاربرد ملاتونین به جذب بیشتر عناصر سدیم، پتاسیم و فسفر در شرایط تنش خشکی نیزکمک نمود.

Pear, withholding water, Fv/Fm, membrane stability, total phenol