حدیث فراهانی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
محسن اسماعیل زاده مقدم - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
عبداله محمدی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
خلیل زینلی نژاد - دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
فریبا نقی پور - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

کیفیت نانوایی در گندم نان متاثر از ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط است و بسته به نوع رقم و منطقه کشت، متفاوت میباشد. از سوی دیگر تولید محصولات متنوع صنایع پخت (نان، بیسکویت، و ...) با کیفیت مطلوب نیاز به تولید ارقام گندم با ویژگیهای کیفیت دانه متفاوت را نشان میدهد. بنابراین، گروهبندی ارقام گندم نان ایران ضروری میباشد. در این پژوهش ویژگیهای کیفیت دانه ۲۸ رقم تجاری گندم نان آبی کشور ارزیابی و گروهبندی آنها براساس ویژگیهای کیفیت دانه در سال ۹۶-۱۳۹۵ انجام شد. نتایج نشان داد که اثر محیط و رقم در داخل محیط های مورد ارزیابی برای تمام صفات مورد ارزیابی در این بررسی معنیدار بود (P ≤ ۰.۰۱). استانهای بوشهر و خوزستان ببیشترین میزان پروتئین دانه (۶/۱۲ درصد) و چهار استان آذربایجان شرقی، همدان، زنجان و کرمانشاه کمترین میزان پروتئین دانه (۴/۱۱ درصد) را به خود اختصاص دادند. از سوی دیگر دامنه تغییرات میزان پروتئین دانه در بین ارقام مورد بررسی ۴/۱۱ تا ۷/۱۲ درصد به ترتیب برای ارقام اروم و مهرگان بود. بررسی روابط بین ویژگیهای کیفیت دانه نشان داد که میزان پروتئین دانه با عدد زلنی، سختی دانه، درصد گلوتن مرطوب و جذب آب همبستگی مثبت و معنیدار (P ≤ ۰.۰۱) داشت. بنابراین میتوان از میزان پروتئین برای تعیین گروهبندی ارقام تجاری ایران بر اساس کیفیت دانه آنها استفاده نمود. همچنین استانهای، بوشهر و خراسان شمالی و جنوب کرمان از نظرکیفیت بالای دانه گندمهای تولیدی درگروه اول قرار گرفتند.

گندم نان, ژنوتیپ, محیط, میزان پروتئین دانه, درصدگلوتن مرطوب, سختی دانه