محمد تقی فیض بخش - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.
حسن مختارپور - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.
عبدالامیر راهنما - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
امیررضا صفایی - موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

افزایش عملکرد در گیاهان زراعی مستلزم شناخت روش های مدیریتی مناسب و از جمله تعیین آرایش کاشت مناسب می باشد. به منظور بررسی اثر آرایش کاشت بر عملکرد کمی و کیفیت علوفه و برخی صفات مورفولوژیک تاج خروس علوفه ای آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در سال های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اول فاصله بین ردیف ها ی کاشت (۳۰، ۴۵ و ۶۰ سانتیمتر) و عامل دوم فاصله بوته ها روی ردیف (۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ سانتیمتر) بود. نتایج نشان داد که اثر فاصله بوته ها روی ردیف و اثر متقابل فاصله بین ردیف ها × فاصله بین بوته ها بر روی کلیه صفات مورد بررسی (ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک، نسبت برگ به ساقه و عملکرد پروتئین) معنی دار بود. فاصله بین ردیف ها بر کلیه صفات بجز نسبت برگ به ساقه معنی دار بود. با توجه به معنی دار شدن برهمکنش ها، برش دهی اثر متقابل صورت گرفت تا در هر فاصله بین ردیف، فاصله بین بوته ها روی ردیف مناسب مشخص شود. در تیمارهای برتر (آرایش کاشت های ۳۰ × ۳۰ ، ۵ × ۱۰، ۴۵ × ۵ و۶۰ ×۵ سانتیمتر) بیشینه عملکرد پروتئین و علوفه خشک به ترتیب در دامنه ۸۹۶ تا ۹۵۶ کیلوگرم در هکتار و ۰۵/۸ تا ۷/۷ تن در هکتار تغییرات نشان داد. بر این اساس به منظور حصول بیشینه عملکرد علوفه تر، علوفه خشک و پروتئین پیشنهاد می شود در صورتی که فاصله بین ردیف ها ۳۰ سانتیمتر باشد، فاصله بوته ها روی ردیف ۱۰-۵ سانتیمتر (معادل تراکم بوته به ترتیب ۶۶/۶ و ۳۳/۳ بوته در مترمربع) در نظر گرفته شود. در صورتی که فاصله بین ردیف-ها ۴۵ و ۶۰ سانتیمتر باشد فاصله بوته ها روی ردیف بایستی پنج سانتیمتر (تراکم بوته به ترتیب ۴۴/۴ و ۳۳/۳ بوته در مترمربع) باشد. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که آرایش کاشت های مناسب تاج خروس علوفه ای در شرایط آب و هوایی گرگان۳۰ × ۳۰، ۵ × ۱۰، ۴۵ × ۵ و۶۰ × ۵ سانتیمتر است.

ارتفاع بوته, تراکم بوته, علوفه تر, قطر ساقه, نسبت برگ به ساقه