جعفر اکبری
رضا عنایتی فرد
مجید سعیدی
آرزو آق پور

سابقه و هدف: یکی از روش های تهیه سیستم های پیوسته رهش، استفاده از ماتریکس های پلیمری می باشد که بیشترین کاربرد را نیز در تهیه اشکال دارویی با رهش کنترل شده دارند. از بین مواد مورد استفاده در تهیه ماتریکس ها، مشتقات سلولز بیش ترین کاربرد را دارند. برخی از داروها به دلیل داشتن ماهیت اسیدی یا بازی، حلالیت وابسته به pH محیط دارند. دیلتیازم هیدروکلراید به دلیل این که دارای حلالیت وابسته به pH است، یک مدل مناسب برای بررسی تاثیر pH و روش های تهیه فرمولاسیون های مستقل از pH است. در این مطالعه سعی شد تا تاثیر HPMC K۴M، لاکتوز و CAP و همین طور اسیدهای آلی و لاکتوز با نسبت های مختلف بر آزادسازی دیلتیازم هیدروکلراید به طور مستقل از pH بررسی شود.مواد و روش ها: تهیه قرص های فرمولاسیون های مربوطه به روش کمپرسیون مستقیم انجام شد. پس از تهیه قرص ها آزمون های اولیه شامل یکنواختی وزن، سختی، فرسایش، استحکام کششی (Tensile strength)، یکنواختی ماده موثره (تعیین مقدار ماده موثره در طول موج ۲۳۸ نانومتر با استفاده از روش اسپکتروفتومتری ماورا بنفش) انجام گرفت.سرعت آزادسازی دارو با استفاده از دستگاه شماره یک USP در دو محیط با ۱.۲ pH و ۷.۲ مورد بررسی قرار گرقت و نمونه گیری در زمان های ۰.۵، ۱، ۱.۵، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷ و ۸ ساعت انجام پذیرفت. بررسی کینتیک (Kinetic) آزادسازی دارو بر اساس چهار مدل درجه صفر، درجه یک، هیگوشی و پپاس انجام پذیرفت.یافته ها: بررسی آزادسازی دارو در فرمولاسیون های فاقد اسید حاکی از بالاتر بودن رهش دارو در محیط اسیدی است. با جایگزینی ۵۰ درصد از HPMC با CAP و حفظ نسبت ۱:۱ با دارو رهش به صورت مستقل از pH صورت گرفت. در بررسی فرمولاسیون های حاوی اسیدهای آلی، اسید سیتریک و پلیمر با نسبت ۱:۱ و ۲:۱ اسید اسکوربیک و پلیمر با نسبت ۱:۱ و ۲:۱ و اسید تارتریک و پلیمر با نسبت ۱:۱ و ۲:۱ شرایط آزادسازی مستقل از pH مشاهده شد. در این بین اسید سیتریک و اسید تارتریک نسبت به اسید آسکوربیک اثرات مناسب تری را در ایجاد رهش تاخیری و مستقل از pH ارایه می نمایند. مکانیسم آزادسازی در غالب موارد دیفوزیون یا انتشار (diffusion) و فرسایش (Erosion) بود و بهترین همخوانی با مدل هیگوشی دیده شد.استنتاج: با توجه به نتایج به دست آمده کاربرد همزمان این دو پلیمر، به همراه اسیدهای آلی می تواند در دستیابی به قرص های آهسته رهش با کینتیک مناسب مدنظر قرار گیرد.

pH independent, HPMC K۴M, Cellulose acetate phthalate, Dissolution, Kinetic, مستقل از pH، HPMC K۴M، سلولز استات فتالات، کینتیک، رهش دارو