جواد مکانیکی - استادیار گروه جفرافیا، دانشگاه بیرجند
محمد شفیعی - دانشجویان کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
کمال جمشیدی

از مهمترین و حساسترین پدیده ها در جغرافیای سیاسی هر کشوری مرزهای آن کشور است ساختار نظام استقرار، ضمن تاثیر پذیری از عوامل انسانی در ارتباط با عوامل طبیعی شکل گرفته اند، شیوه استقرار و مکان گزینی سکونتگاهها( شهری وروستایی)در نواحی مرزی میتواند تسهیل کننده یا مانعی برای تحقق اهداف نظام اقتصاد نوین جهانی باشد تلاش این تحقیق بر این است که در محیطی جغرافیایی به نامGISنقش سکونتگاههای دو شهرستان مریوان و سروآباد را در پشت سر گذاردن عوارضی به نام مرز در جهت همراه شدن با سیر تحولات اقتصادی به بحث گذاشته شود . این بررسی به لحاظ مطالعه ای: اکتشافی- توصیفی و از لحاظ روش گردآوری دادهها میدانی- کتابخانهای است. ابتدا نقشه توپوگرافی 1:50000 منطقه مورد نظر، استخراج و پس از تصحیح و رقومی سازی منحنیها (با توجه به نیاز این تحقیق)، نقشه تراکم پوشش جنگلی منطقه نیز در سه رده تولید و پس از استحصال نقشه سکونتگاهی، پایگاه اطلاعاتی مربوط به آنها نیز با توجه به آمار 1375 و 1385تهیه و نقشه راهها بویژه راههای مرزی از روی نقشه مذکور و با تلفیق تصاویر ماهوارهای ترسیم شد .در این فرایند نقاطدیدبانی و پاسگاههای نیروهای انتظامی تا حد امکان و با توجه به مطالعات میدانی تعیین و پس از رویهم گذاری لایه هایمذکور با نظر صاحب نظران تحلیل و نتایج آن بدست آمد. نتایج تحقیق حاکی از این است که عوامل طبیعی در وهله نخست در استقرار سکونتگاه تعیین کننده بودهاند اما به مرور زمان این عوامل در کنار عوامل انسانی منجر به شکل گیری مبادلات غیر رسمی شده اند ولی در گسترش این نوع مبادلات عوامل انسانی ارجحیت دارند

نظام استقرار سکونتگاهی - مرز- سامانه اطلاعات جغرفیاییGIS) مبادلات غیر رسمی- شهرستانهای مریوان و سروآباد