ندا رضوی زاده - استادیارگروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری پژوهشکده گردشگری (جهاد دانشگاهی خراسان رضوی)
زهرا برادران کاشانی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد

گردشگری به منزله یک فعالیت فراغتی مدرن در جوامع معاصر شناخته میشود. با این حال، همچون بسیاری از فعالیتهای فراغتی، دسترسی به سفر و گردشگری توزیع برابری در میان دستههای مختلف اجتماعی از جمله طبقات و جنسیت های مختلف (زنان و مردان) ندارد. از سوی دیگر، طبقه متوسط در جامعه ایران دگرگونیهای وسیعی را در ارزشها، الگوهای رفتاری و انتخابها در دهههای اخیر تجربه میکند. از همین رو، هدف پژوهش حاضر پاسخ به دو پرسش ذیل است: نخست اینکه زنان امروز طبقه متوسط در کلانشهرهای ایران چه کارکردهایی برای سفرهای تکجنسیتی ادراک میکنند؟ و دوم اینکه زنان مذکور در سفرهای تکجنسیتی پیش، حین و پس از سفر چه چالشهایی را ادراک میکنند و برای مواجهه با این چالشها چه راهبردهایی را اتخاذ میکنند؟ برای این منظور رویکرد کیفی و روش مردم نگاری اتخاذ شد. در این زمینه، از چهارده زن مصاحبه عمیق انجام شد. یافتهها نشان داد زنان دو نوع کارکرد سلبی و ایجابی برای سفرهای تکجنسیتی/ تنها قائل اند. مهمترین چالش آنها، پیش از سفر، جلب رضایت خانواده و مدیریت منزل در غیابشان بود. چالشهای حین سفر نیز به دو گونه عاطفی و کارکردی قابل دستهبندی بود. چالشهای پس از سفر نیز چندان حائز اهمیت دانسته نمیشد. زنان برای مقابله با این چالشها راهبردهای گوناگونی اتخاذ می کردند که طیفی از واکنشهای منفعلانه تا فعالانه و خلاقانه را در برمیگرفت. در مجموع، سفر تکجنسیتی یا تنها برای زنان عرصه تجربه، محکزدن و اثبات قدرت، عاملیت و استقلال آنها در جامعه معاصر ایرانی بود.

گردشگری تک جنسیتی, گردشگری زنان, گردشگری زنان تنها, سفر زنانه