حمیده درجزی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی
اباذر اسمعلی عوری - گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
رئوف مصطفی زاده - گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعیدانشگاه محقق اردبیلی
زینب حزباوی - گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی
محمد گلشن - دکتری آبخیزداری، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آستارا، گیلان، ایران

شبیه سازی رواناب در حوزه های آبخیز برای مدیریت رواناب حاصل از بارش ضروری است. مدل های هیدرولوژیکی متفاوتی برای این منظور ارائه شده که در این تحقیق مدل BILAN برای اولین بار به منظور شبیه سازی رواناب استان اردبیل در ۲۳ ایستگاه هیدرومتری با حداقل ۲۰ سال دوره آماری برای داده های بارش، دما، رطوبت و دبی انجام شد. برای واسنجی هشت پارامتر مدل شامل Spa، Dgm، Dgw ، Alf، Mec،Wic، Soc، Gid با الگوریتم ژنتیک بهینه سازی و سری های ماهانه شبیه سازی شده و مشاهداتی در خروجی حوزه آبخیز محاسبه شدند. کارایی مدل با نمایه های آماری ضریب کارایی (CE)، ریشه مربعات خطا (RMSE) و ضریب تبیین (R۲) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در دوره واسنجی، دامنه های مقادیر شاخص ‎های ارزیابی R۲ در ایستگاه های شمس آباد (۹۲ درصد)، ننه کران (۴۲ درصد)، مشیران (۳۸ درصد)، باروق (۵۱ درصد) بهتر است. هم چنین دوره اعتبارسنجی ایستگاهای عموقین، آتشگاه، نیر، نمین، سامیان، ویلادرق و شمس آباد با R۲ بیش از ۶۰ درصد بهترین کارایی مدل BILAN را نشان دادند و ایستگاه های گیلانده، ایریل، احمدکندی، باروق و پل الماس با R۲ کم تر از ۵ درصد کارایی چندانی در شبیه سازی جریان رودخانه نداشتند. در مجموع با توجه به نتایج ارزیابی عملکرد مدل می توان گفت که مدل BILAN در تعدادی از ایستگاه های مورد بررسی دارای کارایی نسبتا قابل قبولی است و می تواند به منظور اهداف مدیریت رواناب حوضه های آبخیز در این منطقه به کار رود.

جریان ماهانه, بیلان آب, مدل سازی هیدرولوژیک, مدیریت منابع آب