حمید باقری - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

بسیاری از آثار باقی مانده نصیریه از سده های میانه حاوی نقل قول های فراوانی از میرامفقود غلات کوفه اند که می توان بهدان ها بهه مثابه منهابعی واسهطه در بازیهابی محتهوای آنمیرا و به تبع شناخت بی واسط تعالیم غهلات تکیهه کهرد. کتهاب الاظله هیکهی از همهینمیرا غالیان است که فقراتی از آن به واسط چهار متن کهن نصیری در دسترس اسهت.تعیین تاریخ حدودی تالیف ایهن منهابع واسهطه می توانهد در تاریخ گهذاری کتهاب الاظلهه وحتهی شناسهایی مولهف آن راه گشها باشهد. شهواهد متنهی مو،هود مویهد تهالیف ایهن منهابعنصیری در سده های سوم و چهارم است که بدین ترتیب، می توان در تاریخ گذاری کتابالاظل هزمانی پیش از سده دوم و سوم را برآورد کهرد. در منهابع کتاب شهناختی امامیهه از سههمولههف کتههاب الاظلهه هیههاد شههده اسههت: احمههد بههن محمههد بههن عیسههی اشههعری قمههی،عبدالرحمان بن کثیر هاشمی و دیگری ابو،عفر محمد بن سنان زاهری؛ مولفانی کهه دورهحیات آنها با بازه زمانی حدودی تالیف کتاب مورد بحث همخوانی دارد. بنا بر اسهنادیکه در منابع نصیری در باره کتاب الاظله هدر دست است، احتمال تعل کتهاب بهه محمهدبن سنان بیش از دیگران است.

کتهاب الاظلهه, کتهاب الاشهبا و الاظلهه, اظ لهه, غهلات کوفهه, نصهیریه, سلسهله الترا العلوی