سعید مولوی وردنجانی - استادیار گروه حقوق دانشگاه شهرکرد

از جمله مباحث پر مناقشه میان فقیهان اسلامی، اعم از امامیه و عامه، تشبه به کفار است، که فی الجمله و بعضی احکام آن؛ مانند حاکمیت عرف در تعیین مصادیق تشبه یا قاعده بودن آن مورد اتفاق است. اما در خصوص برخی جزئیات دیگر اختلاف شده، که نگارنده اعتقاد دارد؛ حق با غالب فقیهان امامیه به خصوص برخی معاصرین شیعه از جمله رهبر انقلاب است. ایشان گفته اند؛ تشبه به خودی خود مانعی ندارد، اما اگر عالمانه و به قصد تبلیغ کفر و تضعیف اسلام انجام شود و عمل ارتکابی نیز ذاتا مذموم باشد، حرام است. بر این اساس هر دو قید باید با هم باشند؛ یعنی هم قصد تبلیغ کفر و هم انگیزه تضعیف اسلام وجود داشته باشد. علاوه بر این درگیری نهی از تشبه با امر به بعضی مباحات، مستحبات و حتی واجبات در قالب اجتماع امر و نهی تعریف می-شود، که به خاطر اولویت عقلی دفع مفسده بر جلب منفعت، جانب نهی مقدم و ارحج است.

قاعده, تشبه به کفار, اجتماع امر و نهی, قصد