محمد حسن نامی - دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
مهدی خزایی - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی– اقلیم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده در این پژوهش به بررسی اثر تغییر اقلیم و نوسانات الگوی گردش های جوی بر روی رودخانه مرزی ارس پرداخته شده است. پژوهش ها نشان می دهد که دلیل اصلی پدیده تغییر اقلیم، انتشار بیش از حد گازهای گلخانه ای در جو می باشد. علت افزایش گازهای گلخانه ای خصوصا دی اکسیدکربن (به عنوان موثرترین گاز گلخانه ای موجد تغییر اقلیم) در سال های اخیر عمدتا افزایش سوخت های فسیلی، احتراق و جنگل زدایی است. بنابراین افزایش های اخیر به طور عموم نتیجه فعالیت های بشری بوده است. حوضه رودخانه ارس هم از اثرات زیانبار تغییر اقلیم و به تبع آن تغییر در الگوی گردش های جوی در امان نبوده است، به طوری که نوسانات ایجاد شده سبب شده تا الگوهای بارشی حوضه رودخانه ارس تغییر مکان داده و عمدتا به سمت عرض های جغرافیایی بالا متمایل شده اند. همین امر موجب شده تا بارش در حوضه رودخانه ارس نه تنها کاهش یابد بلکه نوع بارش ها هم تغییر پیدا کند. هم چنین حساس بودن جریان پایه این رودخانه نسبت به آب سرشاخه های ورودی از کشورهای ایران، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان، هر گونه احداث سد یا بند بر روی این سرشاخه ها که موجب کاهش آب ورودی به رودخانه ارس شود، احتمال وقوع تنش های مرزی و خدشه دار شدن روابط سیاسی به ویژه در ارتباط با مسائل انرژی از جمله آب را افزایش می دهد

کلید واژه: تغییر اقلیم, گازهای گلخانه ای, الگوی گردش های جوی, حوضه رودخانه ارس