میلاد هوشمند چایجانی - گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مرتضی سلطانی - گروه مدیریت بازرگانی و کسب و کار، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
محسن اکبری - گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

امروزه اقتصادهای نوظهور مسیر توسعه یافتگی را در گسترش فعالیت­ های تجاری به خارج از مرزهای خود می­ بینند. گسترش مرزهای رقابت، منجر به توجه بیشتر کسب وکارها به توسعه عملکرد خود در حوزه بین ­المللی شده و عواملی همچون عملکرد صادراتی به هدفی برای بسیاری از کسب وکارها تبدیل شده است. در این راستا مناطق آزاد حوزه ­ای اقتصادی و پویا هستند که با فراهم کردن منابع حمایتی، مسیری برای پشتیبانی بهتر از کسب وکارها را فراهم کرده­ اند. همچنین شبکه ­سازی تجاری و تشکیل گروه­ های کسب وکار چارچوبی برای همکاری و توسعه قابلیت ­های رقابتی را برای شرکت­ ها در این اقتصادها به وجود آورده است. برای این منظور با تکیه بر رویکرد استراتژیک مبتنی بر رابطه، در این پژوهش مجموعه ­ای از؛ عوامل درون سازمانی (مانند؛ شبکه­ گرایی، حمایت مدیریت، گرایش بلندمدت)، عوامل بین سازمانی (مانند؛ اطمینان، وابستگی، اعتماد، شکاف تعاملی کم، تناسب همکاران) و عوامل بیرونی (مانند؛ حمایت دولت، آشفتگی بازار، موانع ورود به صنعت) برای بررسی عملکرد صادراتی شرکت ­های فعال در بستر منطقه آزاد با نگاهی شبکه محور مورد تحلیل قرار گرفتند. برای برازش مدل پژوهش، نمونه­ ای متشکل از ۱۵۱ شرکت فعال در منطقه آزاد تجاری-صنعتی بندر انزلی انتخاب و با ابزار پرسشنامه و تکنیک مدل ­سازی معادلات ساختاری (با استفاده از نرم­افزار smart PLS)، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از تایید تاثیر هر یک از عوامل؛ درون سازمانی، بین سازمانی و بیرونی بر عملکرد صادراتی است. همچنین اثر تعدیل کنندگی روابط سیاسی در مدل پژوهش تنها در رابطه عوامل بیرونی بر عملکرد صادراتی معنادار بوده و در سایر روابط در سطح معناداری ۹۵ درصد مورد تایید قرار نگرفت.

عملکرد صادراتی, منطقه آزاد تجاری-صنعتی, رویکرد مبتنی بر رابطه, گروه کسب وکار