فرزانه خداوند - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
علی اشرف امیری نژاد - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه رازی
مختار قبادی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

استفاده از مواد اصلاح کننده می تواند موجب کاهش اثرات تنش های محیطی در گیاهان شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر اسید سالیسیلیک و زئولیت در کاهش تنش قلیائیت درگیاه دارویی سیاهدانه Nigella sativa L.)) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال ۱۴۰۱ در گلخانه دانشگاه رازی، کرمانشاه انجام شد. تیمار های آزمایشی شامل قلیائیت (در سه سطح ۰، ۵۰ و ۱۰۰ میلی مولار از نمک بی کربنات سدیم)، اسید سالیسیلیک (در سه سطح ۰، ۵/۰ و ۱ میلی مولار) و زئولیت (در سه سطح ۰، ۲۵/۰ و ۵/۰ درصد وزنی) بودند. نتایج نشان داد، که اثرهای اسید سالیسیلیک و زئولیت بر بیشتر ویژگی های رشدی گیاه تحت تنش قلیائیت معنی دار بود (P ≤۰.۰۱). بیشترین مقدار پرولین (۶۵/۱۲ میکرومول بر گرم) و قندهای محلول (۲/۰ میلی گرم بر گرم) در شرایط تنش شدید قلیائیت و بدون کاربرد اسید سالیسیلیک و زئولیت به­دست آمد. همچنین، بیشترین ارتفاع گیاه (۶/۲۴ سانتی متر)، طول ریشه (۵/۱۹ سانتی متر)، جرم خشک شاخساره (۷۸/۰ گرم) و سطح برگ (۴۷/۲۲ سانتی مترمربع) در شرایط بدون قلیائیت و کاربرد ۱ میلی مولار اسید سالیسیلیک و ۵/۰ درصد زئولیت به دست آمد. به­طورکلی، کاربرد اسید سالیسیلیک به عنوان یک هورمون گیاهی و زئولیت به عنوان یک ماده اصلاحی در خاک، یک راهکار مناسب و ارزان در راستای کاهش اثرات تنش قلیائیت در گیاه سیاهدانه است.

پرولین, تنش محیطی, مواد اصلاح کننده, ویژگی های رشدی