سیدحمیدرضا صادقی - استاد/ دانشگاه تربیت مدرس
حسین خیرفام - دانشگاه تربیت مدرس
مهدی همایی - دانشگاه تربیت مدرس
بهروز زارعی دارکی - دانشگاه تربیت مدرس

ویژگی های تولید رواناب یکی از مهم ترین مولفه های هیدرولوژیکی و ، نمایان گر وضعیت سلامت آبخیزها می باشد. هم چنین نفوذ آب در خاک یکی از مولفه های خاکی مهم تعیین کننده تولید رواناب بوده که راه کارهای متعددی برای بهبود آن مورد استفاده و بررسی آزمایش قرار گرفته، ولی  است. حال آن که نقش افزایش جمعیت ریزموجودات خاک زی با هدف بهبود مقدار نفوذ آب در خاک کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا در پژوهش حاضر سعی شد تاثیر افزایش مصنوعی جمعیت باکتری های خاک به عنوان راه کاری کاملا زیستی و نوین در بهبود ویژگی های نفوذپذیری خاک مورد ارزیابی قرار گیرد. بر همین اساس، ضمن نمونه­برداری از یک خاک حساس به فرسایش از منطقه مرزن آباد-کندلوس، باکتری های مفید خاک شامل گروه Bacillus subtilisوAzotobacter sp. جداسازی و به همراه ماده ی غذایی محرک B۴ به صورت جداگانه و ترکیبی روی فلوم های کوچک فرسایشی تلقیح شدند. با گذشت ۶۰ روز از تلقیح، مقدار نفوذ آب در خاک پس از شبیه سازی باران در شرایط آزمایشگاهی اندازه گیری شده و تجزیه و تحلیل های آماری صورت گرفت. نتایج نشان داد که تمام تیمارهای تلقیحی جداگانه باکتری های گروه Bacillus subtilis و Azotobacter sp.، ماده ی غذایی محرک B۴ و ترکیبی باکتری ها با ماده ی غذایی محرک B۴ در سطح اطمینان ۹۹ درصد باعث افزایش نفوذ آب در خاک و طبعا کاهش حجم و ضریب رواناب نسبت به تیمار شاهد شدند. تیمارهای تلقیح جداگانه باکتری های گروه Bacillus subtilis و Azotobacter sp.، ماده غذایی B۴ و ترکیبی آن ها به ترتیب منجر به افزایش ۱۸، ۱۰ و ۲۱ درصدی نفوذ آب در خاک شدند. نتایج پژوهش فعلی ضمن تایید نقش غنی سازی جمعیت باکتریایی سطح خاک از طریق تلقیح و تحریک باکتری ها در افزایش نفوذ، نشان داد که تلقیح ترکیبی باکتری با ماده حمایتی محرک و غذایی بهترین عملکرد در افزایش نفوذ آب در خاک مورد مطالعه را داشت.

اصلاح کننده های زیستی, اکوهیدرولوژی, تخریب اراضی, حفاظت آب و خاک