محبوبه آقاجانی - دانشگاه صنعتی اصفهان/ دانشکده کشاورزی/ گروه مهندسی آب
بهروز مصطفی زاده فرد - دانشگاه صنعتی اصفهان/ دانشکده کشاورزی/ گروه مهندسی آب
مریم نوابیان - دانشگاه گیلان/ دانشکده علوم کشاورزی/ گروه مهندسی آب

تجارت آب مجازی، در بخش های صنعتی، کشاورزی و اجتماعی و در سطوح مختلف کشوری و جهانی قابل بررسی است. در پژوهش حاضر، آب مجازی در بخش آبیاری و در مقیاس درون حوزه ای، در حوضه آبریز سفیدرود ارزیابی شد تا نتایج آن در تخصیص منابع آب حوضه مورداستفاده قرار گیرد. بر این اساس هشت الگوی کشت (S۱- S۸) در حاشیه رودخانه قزل اوزن (استان های زنجان و آذربایجان شرقی) طی سال های ۱۴۰۴-۱۳۸۰ توسط مدل SWAT ارزیابی شد. در این راستا، اطلاعات هواشناسی، هیدرولوژیکی رودخانه و عملکرد محصول زراعی برای سال های ۱۴۰۴- ۱۳۹۴، از طریق مدل سری زمانی ARIMA تولید گردید. مقایسه مقادیر متوسط آب مجازی گندم (۲۴/۳-۷۳/۲) و برنج (۰۶/۴-۲۸/۳ مترمکعب بر کیلوگرم) در استان های زنجان و آذربایجان شرقی، نشان داد که کشت گندم گزینه مناسب تری در منطقه می باشد. نتایج نشان داد الگوی کشت ۵۰ درصد گندم آبی- ۵۰ درصد گندم دیم (S۶)، گزینه مناسبی برای جایگزین شدن کشت برنج در حاشیه رودخانه قزل اوزن در استان های زنجان و آذربایجان شرقی می باشد. همچنین تبادل آب مازاد گزینه S۶ به استان پایین دستی حاشیه رودخانه قزل اوزن (گیلان) منجر به کاهش آب مجازی کشت برنج در این استان می شود.

استان گیلان, برنج, حوضه آبریز سفیدرود, مدل SWAT, گندم