یکی از مولفه­های ادبیات تطبیقی در جهان، شکل­گیری مکتب رئالیسم و سمبلیسم و تاثیر این مکاتب در آثار نویسندگان معاصر است. دو ملت ایران و عرب، در طی روابط تاریخی با کشورهای اروپایی، از این مهم بی­بهره نمانده و آثار ارزشمندی را مطابق اندیشه­ها و نظریه­های این مکاتب ادبی عرضه کرده اند. مکتب رئالیسم (واقع­گرایی) از جمله مکاتبی است که با توجه به اوضاع و احوال جامعه وارد عرصه ادبی و داستان­نویسی شد و مکتب سمبلیسم (نمادگرایی) نشانه­ها و اشاره­های هنرمندانه ای است که مطالب را بر خواننده القا داده و او را در ابهام فرومی برد. نجیب محفوظ و احمد محمود از داستان­نویسان معاصر در مصر و ایران هستند که قالب قصصی را برای بیان ضعف اوضاع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه برگزیدند و در میدان مکتب واقع­گرایی و نمادگرایی، اسلوبی جدید و مضامینی نو را به تصویر کشیدند.       هدف این جستار، ارائه مباحث نظری در زمینه ادبیات تطبیقی و پیوند آن با دو مکتب رئالیسم و سمبلیسم است و تبیین تاثیر آن­ها در آثار نویسندگان معاصر ایران و عرب که شامل انعکاس مضامین اجتماعی فقر، فساد اخلاقی، تناقض دو نسل و بحران روحی طبقه بورژوایی است. پژوهشگران این مقاله، با ذکر تاریخچه داستان­نویسی معاصر عربی و فارسی در پرتو این دو جریان به تحلیل زندگی و آثار دو نویسنده (نجیب و احمد محمود) و نفوذ دو مکتب رئالیسم و سمبلیسم در ادبیات معاصر دو ملت ایران و عرب مطابق مولفه­های مکتب آمریکایی پرداخته­اند و سپس به روش توصیفی – تحلیلی به معرفی و بیان تاثیر مکتب­های ادبی در توسعه تعاملات ادبی و فرهنگی میان ملت­ها در سایه­سار ادبیات تطبیقی رسیده­اند.

واژگان کلیدی: رئالیسم, سمبلیسم, نجیب محفوظ, احمد محمود, ادبیات تطبیقی, مکتب آمریکایی