اسماعیل پاریزی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
سید موسی حسینی - دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
امیر رضا صادقی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، تهران، ایران

در این پژوهش، وضعیت پایداری مدیریت منابع آب زیرزمینی تعداد ۱۸۴ آبخوان موجود در حوضه فلات مرکزی ایران بر اساس چهار شاخص کمی که با توجه به داده های در دسترس قابل پیاده سازی باشند، مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور، از داده های کمی و کیفی ماهانه منابع آب زیرزمینی، میانگین نرخ تغذیه آبخوان، دبی پمپاژی چاه های بهره برداری، دبی ایستگاههای هیدرومتری و اطلاعات جمعیتی استفاده شد. شاخص های مورد استفاده در این تحقیق شامل ردپای یکپارچه آب زیرزمینی (بعد محیط زیستی)، تراکم جمعیت در سطح آبخوان (بعد اجتماعی)، درصد آب زیرزمینی مورد استفاده برای بخش های کشاورزی و صنعتی (بعد اقتصادی) و تراکم چاه های مشاهده ای (بعد سازمانی) بودند که برای همه آبخوان ها طی دوره ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۵ محاسبه شدند. با توجه به مقادیر چهار شاخص محاسبه شده، رتبه بندی آبخوان ها توسط تکنیک PROMETHEE II و مقایسه زوجی شاخص ها انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که مدیریت پایدار منابع آب های زیرزمینی در فلات مرکزی ایران به ویژه نزدیک به کلان شهرها به دلیل تراکم جمعیت بالاتر، بهره برداری کمتر از منابع آب های زیرزمینی برای بخش کشاورزی و صنعت، شبکه پایش ضعیف آب زیرزمینی، افت شدید سطح آب و کیفیت نامناسب آب زیرزمینی، نسبتا ضعیف است. نتایج نشان داد که ۴/۱۷ درصد از آبخوان های مورد مطالعه با پایداری خوب و ۶/۳۲ درصد آنها با پایداری ضعیف ارزیابی شدند. نتایج این پژوهش در راستای شناسایی و اولویت بندی آبخوان هایی که نیاز به اتخاذ سیاست های جدید و یا بازنگری آن ها برای دستیابی به پایداری در بهره برداری از این منابع ارزشمند دارند، اهمیت دارد.

شاخص ارزیابی ترکیبی, پایداری منابع آب, آبخوان های فلات مرکزی, تکنیک تصمیم گیری چند معیاره