مکتب تطبیقی اروپای شرقی از دهه ششم قرن بیستم و تحت تاثیر فلسفه مارکسیستی به وجود آمد که از نظر شیوه تطبیق، زیرساخت جامعه، یعنی زمینه­های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن را موجب پیدایش روساخت فرهنگی جوامع و ادبیات و هنر می­دانست. پژوهش حاضر با اهتمام به چنین نظریه­ای تعهد اجتماعی دو شاعر ایرانی و عراقی، محمد مهدی جواهری و محمد فرخی یزدی می­پردازد که جوامع آنها دارای همسانی­های مشترک اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده­اند. در بخش تحلیل از طریق تحلیل محتوای اشعار دو شاعر، به واقعیت­های ناگوار مطرح شده از سوی آنان که دلالت بر رسالت اجتماعی آنها دارد، اشاره می­کند. پژوهش حاضر، نشان می­دهد که زیرساخت­های مشترک اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران و عراق در زمان این شاعران متعهد که در طرح واقعیت­های اجتماعی، رویکردی یکسان داشته، سبب آفرینش گونه­ای از ادبیات شده است که بیانگر اعتراض، انتقاد و فریاد خاموش آنان در برابر درد و رنج مردم و کاستی­های جامعه آنان می­باشد.

واژگان کلیدی: محمد مهدی جواهری, محمد فرخی یزدی, تعهد اجتماعی, ادبیات تطبیقی