جبار ولی پور - سازمان منابع طبیعی
محسن جوانمیری پور - سازمان منابع طبیعی
عباسعلی زمانی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.

خشکیدگی گونه های جنگلی، به ویژه در منطقه های خشک و نیمه­خشک، به عنوان  یکی از چالش های اساسی بوم نظام های مختلف  مطرح  است. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت خشکیدگی گونه های درختی در جنگل های زاگرس می باشد. برای انجام این پژوهش جنگل های شهرستان گیلانغرب بررسی شد. در این بررسی از الگوی نمونه برداری تصادفی-منظم استفاده شد و تمام سطح زیر پوشش شبکه آماربرداری (۳۰۰۰×۳۰۰۰ متر) با ۹۲ قطعه نمونه با مساحت ۲۵/۰ هکتار در محل تقاطع خط ها در جنگل ها پایش شد. از همه درختان در هر قطعه نمونه، به صورت ۱۰۰% نمونه برداری انجام شد. برای تعیین درجه خشکیدگی، بر اساس مشاهده های دیداری از نسبت مقدار شاخه های خشکیده به کل شاخه­های هر درخت استفاده شد. نتایج نشان داد که در بین درختان دارای خشکیدگی درجه ۱ فراوانی آن در بلوط ایرانی۴  ۴/۸۳% است. دیگر گونه های موجود در منطقه مانند تنگرس۵، بنه۶، کیکم۷ و زالزالک۸ به ترتیب دارای ۱/۵، ۴/۴، ۲/۳ و ۲% خشکیدگی درجه ۱ بودند. فراوانی خشکیدگی درجه ۲ در بلوط ایرانی ۴/۸۴% و در دیگر گونه های موجود در منطقه مانند بنه، زالزالک و تنگرس به­ترتیب ۸/۹، ۲۵/۲ و ۲% بود. همچنین، بیشترین فراوانی درختان با خشکیدگی درجه ۵ مربوط به گونه های بلوط ایرانی، بنه و تنگرس به ترتیب با ۲/۹۴، ۸/۲ و ۶/۲%  بود. از کل موجودی بلوط ایرانی، ۲۸% آن ها سالم و ۷۲% آن ها در درجه های مختلف دچار خشکیدگی هستند. در گونه آلوی وحشی۹ از کل درختان، ۸۳% آن ها سالم و ۱۷% خشکیده بود. همچنین، در مورد گونه بنه از کل درختان، ۲۳% آن ها زنده و سالم و ۷۷% دارای خشکیدگی بودند. بر اساس نتایج، اقدام های حمایتی دربرگیرنده بازرویی ساختار توده ها برای حفاظت بهتر جنگل ها، حفظ آمیختگی توده ها و تحریک پیچیدگی و ناهمگنی ساختاری، ابزارهای مفیدی برای کاهش خطرهای مرتبط با افزایش خشکیدگی درختان و سایر رژیم های جدید آشفتگی در راستای راهبرد تاب آوری در جنگل های منطقه خواهند بود.

بادام, بلوط, بنه, خشکیدگی, زاگرس