منیر شیرزاد گرجان - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
حسین نظم فر - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
ابوالفضل قنبری - دانشیار دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

در پژوهش حاضر با هدف مشخص کردن مناسب­ترین روش به منظور ارزیابی میزان آسیب­پذیری سکونتگاه های غیر رسمی شهر تبریز در برابر زلزله محتمل، دو مدل ELECTRE FUZZY  و مدل WASPAS  نسبت به ۱۳ معیار (عرض معبر، کیفیت ابنیه، جنس مصالح، تعداد طبقات، فاصله از فضای باز عمومی، فاصله از تاسیسات شهری، فاصله از مراکز درمانی، تراکم جمعیت، تراکم ساختمان، فاصله از گسل، جنس زمین شناسی، مساحت قطعات، کاربری اراضی) با هم مقایسه شدند. بدین منظور  تمامی سکونتگاه های غیر رسمی موجود در شهر تبریز مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از هر دو مدل به وسیله مطالعات میدانی نویسندگان مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس مناسب ترین روش انتخاب شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بر اساس مدل WASPAS سکونتگاه های غیر رسمی واقع در منطقه ۵ با کسب رتبه ۱ کمترین و منطقه ۱۰ با کسب رتبه ۶ بیشترین آسیب پذیری را خواهند داشت. همچنین بیش از ۵۷ % از مساحت  سکونتگاه های غیر رسمی شهر تبریز در معرض آسیب­پذیری خیلی زیاد و ۰۵/۱۱ %  زیاد و ۰۳.۲۷ %  متوسط و فقط ۰۱/۴ % در معرض آسیب­پذیری کم قرار دارند. نتایج حاصل از محاسبات مدل ELECTRE FUZZY  حاکی از آن است که سکونتگاه های غیر رسمی واقع در منطقه ۳ با کسب رتبه ۱ کمترین و مناطق ۱ و ۱۰ با کسب رتبه ۵ بیشترین آسیب پذیری را تجربه خواهند کرد. همچنین بیش از ۳۴ % از مساحت  سکونتگاه های غیر رسمی شهر تبریز در معرض آسیب­پذیری خیلی زیاد و بیش از ۲۷ %  زیاد و بیش از ۲۵ % در متوسط و تنها ۶۹/۱۲ % در معرض آسیب­پذیری کم قرار دارند. بر اساس مطالعات میدانی نویسندگان نتایج حاصل از روش ELECTRE FUZZY نسبت به روش WASPAS دقیق تر و واقع بینانه تر است.

سکونتگاه غیر رسمی, زلزله, ریسک, بافت, تبریز