حسین بهزادی کریمی - دانش آموخته دکترای آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
غلامعلی مظفری - استاد آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
کمال امیدوار - استاد آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
احمد مزیدی - دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

انتشار بیش ازحد گازهای گلخانه ای در دهه های اخیر و تغییرات به وقوع پیوسته در اقلیم، موجب شده که پارامترهای هواشناسی و به تبع آن، پهنه های اقلیمی دستخوش تغییراتی گردد. در این تحقیق، چشم انداز آتی پهنه های اقلیمی و خطر بیابان زایی حوضه آبریز کارون با استفاده از شاخص UNEP و با به کارگیری مدل ریزمقیاس کاهی LARS-WG۶ و خروجی مدل HadGEM۲-ES، تحت سناریوهای انتشار RCPs برای سه دوره ۲۰۴۰-۲۰۲۱، ۲۰۶۰-۲۰۴۱ و ۲۰۸۰-۲۰۶۱ بررسی شد. بر اساس نتایج حاصل از آزمون من-کندال، مشخص گردید که در دوره پایه (۲۰۱۵-۱۹۹۶) و در سطح حوضه آبریز کارون، روند تغییرات سالانه دمای حداقل، افزایشی غیر معنی دار است؛ درحالی که دمای حداکثر و تبخیر و تعرق دارای روند افزایشی معنی دار در سطح ۰۵/۰ است. همچنین روند تغییرات سالانه بارش کاهشی است؛ اما این روند کاهشی، معنی دار نیست. مطابق یافته های تحقیق در هر سه دوره آتی و بر اساس سناریوهای انتشار RCPs، متوسط بلندمدت بارش سالانه بین ۹/۱ تا ۶/۱۴ درصد نسبت به دوره پایه کاهش می یابد اما متوسط سالانه دمای حداقل بین ۲/۱ تا ۴/۳ درجه سلسیوس، دمای حداکثر بین ۳/۱ تا ۷/۳ درجه سلسیوس و میانگین سالانه تبخیر و تعرق بین ۷/۴ تا ۳/۱۲ درصد نسبت به دوره مشاهداتی افزایش خواهد یافت. در دوره های آتی و بر اساس الگوهای واداشت تابشی موردبررسی، وسعت اقلیم خشک (خطر بیابان زایی بسیار شدید) و اقلیم نیمه خشک (خطر بیابان زایی شدید) به ترتیب ۵/۳ و ۴/۴ درصد افزایش و مساحت اقلیم خشک نیمه مرطوب (خطر بیابان زایی متوسط) و اقلیم مرطوب و بسیار مرطوب (بدون خطر بیابان زایی) به ترتیب ۴ و ۷/۴ درصد کاهش خواهد یافت؛ اما قلمرو آب و هوایی نیمه مرطوب (خطر بیابان زایی کم) با ۸/۰+ درصد، تغییرات ناچیزی خواهد داشت. گستره اقلیم نیمه خشک در دوره آینده نزدیک و تحت سناریوی بدبینانه (RCP۸.۵)، با ۴/۱۲ درصد افزایش به بیشترین سطح ممکن در بین سناریوهای انتشار خواهد رسید؛ لذا این جابه جایی در مرزهای طبقه بندی اقلیمی، باعث تشدید روند بیابان زایی حوضه آبریز کارون در دوره های آتی خواهد شد.

تغییر اقلیم, روند, پهنه بندی اقلیمی, خطر بیابان زایی, شاخص UNEP, حوضه آبریز کارون