زهرا پیشگاهی فرد - دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
وحید کیانی

پژوهش یا تحقیق علمی، مجموعهی فعالیت های منظمی است که براساس یک دیدگاه نظری معین، که متاثر از روششناسی خاصی می باشد، به سوالاتی می پردازد که در ذهن محقق ایجاد می شود. در هر نظریه یا پارادایمی سه عنصر هستیشناسی، شناختشناسی و روششناسی وجود دارد. ارتباط نظامیافتهی این سه عنصر با یکدیگر، می تواند به ارائهی یک تحقیق با هویت علمی منجر گردد. نظریههای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک در حال انتقال به وضعیت جدیدی است و سیمای آن بهتدریج دگرگون می شود. اولا، مسائل، مفاهیم و واژههای جدیدی (از قبیل اقتصاد سیاسی بین الملل، فمینیسم، محیط زیست، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک عمومی، جهانی شدن) در بحث های جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک مطرح می شوند. ثانیا، برخی مفاهیم و اندیشههای رایج در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک (از قبیل حکومت، حاکمیت، مرز، امنیت، حقوق اقلیت ها و حقوق بشر) به شیوهی جدیدی تعریف شده اند. مقالهی حاضر در صدد است تا نشان دهد که چگونه تحول روششناسیها و شناختشناسیهای موجود در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، موجب تحول در ساختار نظریهپردازی در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک شده است. در این زمینه به نقش نظریههای پستمدرن در این عرصه ها پرداخته شده است.

پستمدرنیسم, ژئوپلیتیک انتقادی, روششناسی, شناختشناسی, گفتمان