روح ا... قادری
کاظم ذوقی بارانی

بدون تردید فهم مسالهی تروریسم به مثابه یک متن را نمیتوان جدا از بافتار[۱]، ساختار و نظامی که حاکم بر جهان است مورد مطالعه قرارداد. آنچه تنور فعالیتهای تروریستی را تاکنون گرم نگه داشته، تبعیض های محسوس و معیارهای دوگانه (و بعضا چندگانه) در جامعهی جهانی نسبت به برخی جوامع و فرهنگ ها است که این امر خود زمینه و بستری را برای پرورش و تکثیر –افقی و عمودی- عقده ها و عقیدههای تاریخی تروریستها و حتی انحراف افکار عمومی به سمت حمایت از اقدامات تروریستی فراهم می آورد. از این دیدگاه «تروریسم برایند انباشت عقدهها و عقیدههای سرکوب شده تاریخی است». فرضیهی اصلی و در واقع چارچوب نظری انتقادی این مقاله این است که پیروی محض از سیاست ماکیاولیستی که برای رسیدن به هدف، استفاده از هر ابزار و شیوهای را (با تاکید بر میزان هزینه- فایده) تجویز مینماید، باعث تضاد و تعارض میان ارزشها[۲] و منافع[۳] آمریکایی در سیاستهای خاورمیانهای و بینالمللی به طور اعم و راهبرد مبارزه با تروریسم به طور اخص شده است. به عبارت دیگر، منطق نظام سرمایهداری (حاکمیت مطلق پول، سود و سرمایه)، گفتمان سیاست قدرت[۴]، و اصل اصالت لذت[۵] (بیشترین میزان لذت برای بیشترین افراد)، اولویت منافع بر ارزشهای غربی و آمریکایی مثل آزادی، دموکراسی، حقوق بشر و ... را اجتنابناپذیر و قطعی نموده است. درست به همین دلیل است که شیوهی کنونی مبارزه آمریکا با تروریسم پیش از آنکه معطوف به شناخت و مقابله با علل و ریشههای واقعی تروریسم باشد، معطوف و متمرکز بر مبارزه - نظامی و غالبا یکجانبهگرایانه- با معلول تروریسم است. چارچوب نظری درک سیاست ضدتروریستی آمریکا، مبتنی بر آموزههای سازهانگارانهی الکساندر ونت و نئورئالیسم کنت والتز در خصوص «برساختگی تهدید به مثابه ضرورتی هویتساز» است و همچنین آرای و اندیشههای فوکو، چامسکی، هانتینگنون در این خصوص مورد اشاره و تحلیل قرار خواهد گرفت. روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی –تاریخی[۶] و توصیفی- تبیینی[۷] با استفاده ترکیبی از حوزهها و مفاهیم میانرشته ای در رشتههای مطالعات استراتژیک، تجزیه و تحلیل سیاست خارجی و سیاست تطبیقی و سیاستگذاری امنیت ملی و بهخصوص حقوق بشر و حقوق بشردوستانه خواهد بود. از ترکیبی از منابع دست اول (شامل اسناد و مدارک) و منابع دست دوم (متون کتابخانهای و اینترنتی شامل کتابها و مقالات) استفاده شده است.

تروریسم, آمریکا, القاعده, هویت, حقوق بشر, حقوق بشردوستانه, دیوان کیفری بینالمللی, نهضتهای آزادیبخش