reza Doostan - استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

دورپیوندهای جهانی با تغییر آرایش گردش جو، با اقلیم مناطق دورتر مرتبط هستند. مهم ترین این پدیده ها برای اقلیم ایران کدامند؟ رابطه دورپیوندهای منطقه ای و جهانی، با استفاده از سری زمانی ماهانه ۶۱ سال (۱۹۵۰ تا ۲۰۱۰) در دوره سرد سال و روش همبستگی پیرسون تعیین شد. نتایج حاکی از آن است که مهم ترین پدیده های جهانی در سطوح میانی جو، دورپیوند دریای شمال- خزر (NCP) و نوسان اطلس شمالی (NAO) است. در فاز مثبت این دو دورپیوند، مرتبط با دورپیوند منطقه ای اروپای غربی-خزر شمالی، کاهش دما و افزایش بارش و در فاز منفی، افزایش دما و کاهش بارش در ایران حادث می شود. همچنین دورپیوندهای جهانی مهم در سطح زمین، نوسان قطبی (AO)، اسکاندیناوی (SCAN)، اطلس شرقی- روسیه غربی (EA-WR) و اطلس شرقی (EA)، مرتبط با دورپیوندهای منطقه ای اروپای شمالی، سیبری شمالی و آسیای مرکزی می باشند که با فاز منفی نوسان قطبی، اسکاندیناوی و فاز مثبت اطلس شرقی- روسیه غربی و اطلس شرقی، کاهش دما و افزایش بارش و در فاز متفاوت، دورپیوندهای فوق با افزایش دما و کاهش بارش در ایران همراه اند. این شش دورپیوند جهانی در مطالعات اقلیمی، پیش بینی و تغییرات اقلیمی برای ایران، مهم ترین پدیده های جهانی دوره سرد سال می باشند.

دورپیوند جهانی, دورپیوند منطقه ای, دوره سرد, اقلیم ایران