اتابک صدرخردمند - دانشجوی دکتری تخصصی گروه معماری منظر، پردیس بین الملل، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
حسن ستاری ساربانقلی - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاثیر مذهب و دین در رشد و گسترش و توسعه، ریشه در مهم بودن و اعتقادی که افراد جامعه بر مکان مقدس دارند. در هر شهری ساخت بنای مقدس در مکانی خاص، باعث جذب مردم به آن منطقه شده و به دنبال آن باعث رشد و تمرکز سایر فعالیت ها و ساخت بناهای دیگر در اطراف آن مکان مقدس، تجمیع شغل های گوناگون در آن محل که این امر باعث می شد با گذشت زمان، ساختار شهر شکل بگیرد. در دو دین مسیحیت و اسلام، نگاه به مکان مقدس بکل متفاوت بوده و این نگرش در منظر مکان مقدس نیز متبلور شده است، به طوری که با قیاس تحلیلی و تاریخی شهرهای اسلامی و مسیحی و بررسی جایگاه مکان مقدس در آن ها، می توان به تفاوت های منظرین مکان مقدس در دو نگرش پی برد. در این مقاله، دیدگاه نظریه پردازان در خصوص ساختار شهرها و جایگاه مکان مقدس در این دو دین اشاره شود و سپس مقایسه تطبیقی بین دو نمونه موردی اشاره شده در این مقاله، کلیسای دومو اورویتو و مسجد جامع فهرج موردبررسی قرار می گیرد. در شهرهای اسلامی، مکان مقدس با فضاهای اطراف خود در ارتباط بوده و در شهرهای مسیحی در اکثر موارد به صورت مجزا و بدون ارتباط با فضاهای اطراف خود هستند.

فهرج، مکان مقدس، توسعه مکان، کلیسا، منظر زیارتی