ملیحه شیبانی - دانشجوی دکتری بازاریابی محصولات کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کرباسی - عضو هیئت علمی اقتصادکشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

در بین محصولات کشاورزی، زعفران به عنوان گرانترین محصول کشاورزی و دارویی جهان از جایگاه ویژهای در بین محصولات صنعتیو صادراتی ایران برخوردار است، این محصول سهم ۹۶ درصدی از تولید جهانی زعفران و خراسان رضوی سهم ۷۷ درصدی از تولید ایرانرا دارد. زعفران ایران با وجود نقاط قوت فراوان از نظر سطح وسیع زیر کشت، حجم بالای تولید و کیفیت بالای آن در سالهای اخیر،متاسفانه با تهدیدهای فراوان روبرو بوده است و تمامی بخش های زنجیره تامین آن با دغدغه هایی مواجه میباشند. زنجیره تامین با تولیدکالای اولیه آغاز میشود و با مصرف محصول نهایی خاتمه مییابد و شامل تمام فعالیتهای اقتصادی میگردد که بین این دو انجام می-شود. در این مطالعه به بررسی وضعیت زنجیره تامین زعفران و شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای موجود در مسیر زنجیرهتامین زعفران میگردد. آمار و اطلاعات لازم از طریق مصاحبه حضوری با تولیدکنندگان، عمده فروشان، خرده فروشان، صادرکنندگان وتبدیل کنندگان بخش خصوصی و دولتی استان خراسان رضوی در سال ۱۳۹۹ با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای به دستآمده است . نتایج نشان داد که شرایط اقلیمی مساعد در تولید بالای زعفران مهمترین نقطه قوت زنجیره تامین زعفران میباشد و بااهمیت-ترین نقطه ضعف این زنجیره صادرات فله ای و فقدان بسته بندی مناسب میباشد. متاسفانه زنجیره تامین زعفران با تهدیدهایی جدی مانندتحریم های موجود علیه ایران، عدم تاثیرگذاری ایران در تعیین قیمت جهانی، تولید زعفران توسط سایر کشورها از جمله چین و افغانستانرو به رو می باشد. همچنین فرصت هایی پیش رو این زنجیره قرار دارد که اگر از این فرصتها استفاده نشود، وضعیت این زنجیره به خطرافتاده و ارزآوری ناشی از صادرات آن کمتر خواهد شد. ایجاد تشکل های بازاریابی کارآمد با مشارکت تولیدکنندگان و امکان تولید فرآورده-های جانبی زعفران از مهمترین فرصت های پیش رو زنجیره تامین زعفران می باشد.

بخش کشاورزی، تولید جهانی، خراسانرضوی، زعفران، زنجیره تامین