هیوا اسدی کیا - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
سیدحبیب اله موسوی - دانشیار - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
صادق خلیلیان - دانشیار - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
حامد نجفی علمدارلو - دانشیار - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

استفاده از تخم چشم زده وارداتی در مقابل نوع تولید داخلی آن، همواره یکی از چالش های اصلی در فرآیند تولید قزل آلا در ایران بوده است.عامل اصلی ایجاد این چالش وجود ضریب تبدیل غذایی پایینتر نژاد وارداتی و کاهش هزینه های خوراک ماهیان پرورش یافته از این نژادنسبت به نوع تکثیرشده از نژاد ایرانی است. با این حال قیمت نژاد وارداتی به مراتب بالاتر بوده و احتمال عدم تامین همیشگی آن نیزتهدیدی برای پایداری تولید و امنیت غذایی خواهد بود. با این توصیف، مطالعه حاضر جهت یافتن راه حلی پایدار برای مسئله فوق طراحیگردید. بدین منظور از مفهوم کارایی اقتصادی و رهیافت تحلیل پوششی داده ها در بین مزارع دارای مجوز تکثیر و پرورش و تفریخ وپرورش استان مازندران استفاده شد. براساس نتایج، مزرعه های مذکور تقریبا بهره برداری مناسبی از نهاده های تولید خود دارند؛ به طوریکهمیانگین کارایی فنی در بین آنها ۸۷ درصد است. با این حال تمایز اصلی مزارع در کارایی تخصیصی است که نهایتا موجب شده تا میانگینکارایی اقتصادی آنها اندک و در حدود ۴۳ درصد گردد. با توجه به اینکه میانگین کارایی اقتصادی در بین مزارع دارای مجوز تکثیر وپرورش ۴۷ درصد و برای مزارع دارای مجوز تفریخ و پرورش شامل مزارع کاملا وابسته به نهاده تخم چشم زده وارداتی ۳۸ درصد می باشد؛تغییر ساختار تولید مزارع این استان از حالت صرفا وابسته به این نهاده خارجی به سمت ساختار تکثیر داخلی یا حداقل تکثیر و پرورشهمزمان نژاد ایرانی و غیرایرانی میتواند قابل توصیه باشد. در این مطالعه کاهش قیمت نهاده های خوراک ماهی و دستمزد نیروی کار نیزبه عنوان راه حل دیگری جهت تضمین کارایی اقتصادی و نیز پایداری امنیت غذایی شناسایی شد.

پرورش دهندگان ماهی قزل آلا، نهاده وارداتی و داخلی تخم چشم زده، استان مازندران، کارایی، تحلیل پوششی دادها