محمد مشکانی - دکترای روان شناسی استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
حسن موسی زاده - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحدگرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
صنمبر کریمی راد - کارشناس ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

مقدمه: نوجوانان بزهکار معمولا در مدرسه مشکلات بسیاری دارند و تفاوت­های آشکاری با نوجوانان غیر بزهکار نشان می دهند. پژوهش حاضر به منظور مقایسه تحلیلی ظرفیت هوش کلی، کلامی، عملکردی، خرده­مقیاس­های آن و پیشرفت تحصیلی نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار انجام شده است.روش­کار: نمونه این پژوهش تحلیلی-توصیفی شامل ۷۱ نوجوان بزهکار پسر و ۷۱ نوجوان بهنجار بودند که از میان بزهکاران کانون اصلاح و تربیت و نوجوانان مشغول به تحصیل در آموزشگاه­های مقطع متوسطه، سال تحصیلی ۱۳۹۳-۱۳۹۲ شهرستان گرگان و ساری با روش نمونه­گیری به ترتیب در دسترس و خوشه­ای  انتخاب شدند. پرسشنماههای مورد استفاده پرسشنامه جمعیتشناختی، هوش وکسلر و پیشرفت  تحصیلی بودند. داده­ها با روش آماری تحلیل واریانس چندمتغیره  و آزمون تی  تحلیل شدند.یافته­ها: بین هوش کلی نوجوانان بزهکار و عادی تفاوت معنی­دار وجود دارد (۰۱/۰>P). نتایج مقایسه بین دو  گروه در هوش کلامی نشان داد بین دو گروه در هوش کلامی و عملی تفاوت معنی­داری وجود دارد (۰۰۰/۰=P). نوجوانان عادی در هوش کلی، کلامی و عملی نمره بیشتری دارند. هم­چنین نوجوانان بزهکار، پیشرفت تحصیلی کمتری نسبت به گروه غیر بزهکار دارند.  نتیجه­گیری: نتایج نشان داد که در مقیاس هوش کلی، کلامی، عملی و مولفه­های آن­ها و پیشرفت تحصیلی نوجوانان بزهکار نمرات کمتری به دست آوردند.

پیشرفت تحصیلی, ظرفیت هوشی, نوجوانان بزهکار