امید جمشیدی - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.
فاطمه شفیعی - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

با تولید محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک می توان به پایداری اکوسیستم و سلامت افراد جامعه کمک کرد، اما باید این واقعیت تلخ را پذیرفت که کشاورزان برای تولید این نوع از محصولات با موانع و مشکلات فراوانی مواجه هستند. از این رو، شناسایی عوامل پیش برنده و بازدارنده تولید محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک از دیدگاه کشاورزان حائز اهمیت است. پژوهش کیفی حاضر با بهره جستن از روش تحلیل محتوا برای دستیابی به این هدف انجام شد. در این مطالعه، به منظور جمع آوری داده ها با ۱۱ نفر از کشاورزان حوزه تولید محصول سالم و ارگانیک مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند انجام شد و نمونه های آماری به روش هدفمند انتخاب شدند و تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه یافتند. سپس با استفاده از نرم افزار MAXQDA Analytics Pro ۲۰۲۰  مورد تحلیل قرار گرفتند. سازماندهی داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، مقوله بندی و انتزاع انجام شد. برای بررسی روایی و پایایی این مطالعه کیفی نیز از چهار معیار اعتبار، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان پذیری و تاییدپذیری بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که ۵۵ درصد از کشاورزان دارای گواهی تولید محصول سالم را مردان و ۴۵ درصد را زنان تشکیل دادند. در خصوص وضعیت حال حاضر تولید در استان، ۲۵ کد اولیه در چهار مقوله اصلی شناسایی شد. نتایج تحلیل مصاحبه ها با کشاورزان در خصوص عوامل بازدارنده نشان داد که ۵۷ کد اولیه شناسایی شده در هفت مقوله اقتصادی و بازاری، دولتی- حمایتی، نگرشی- فرهنگی، طبیعی، تولیدی و فنی، تحقیق و توسعه و آموزش، قانونی و فردی- حرفه ای خلاصه شدند. همچنین ۱۶ کد اولیه خروجی مرتبط با عوامل پیش برنده استخراج شد  که مهم ترین آن ها  تمایل ذاتی کشاورزان (وجدان کاری) به تولید محصول سالم و ارگانیک،  اهمیت سلامت و مصرف غذاهای سالم و  کمک و تبلیغ جهاد کشاورزی و صدور آسان مجوز تولید توسط جهاد کشاورزی بودند. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می شود گرایش و سمت و سوی سیاست های کشاورزی دولت به سمت اهداف زیست محیطی و اجتماعی تولید محصولات سالم و ارگانیک معطوف شود.

کشاورزان, محصول گواهی شده, کشاورزی پایدار, تحلیل محتوا