کرامت اله زیاری - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
حسین رفیعی مهر - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

حاشیه­نشینی همواره به­صورت یک معضل مطرح شده و برای رهایی از آن راهکارهای بسیاری تدارک دیده شده است. همدان هم مانند بسیاری از شهر­ها، درحال طی مسیر شهرنشینی است. یکی از محله­ها با اسکان غیر رسمی شهر همدان، محله یا منطقه حصار است. در این پژوهش، به بررسی کیفیت زندگی ساکنان این محله با رویکرد ذهنی پرداخته شده است تا نگاه ساکنان با رویکرد پایین به بالا بررسی شود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی- توسعه­ای و از نظر شیوه انجام، توصیفی- تحلیلی بوده است و براساس مطالعه کتابخانه­ای و تکمیل پرسشنامه انجام شده است. در این پژوهش، تعیین حجم نمونه براساس فرمول کوکران به­دست آمد. در بخشمطالعه­­های میدانی، داده­ ها به شیوه­ های مختلف مشاهده شدند. پس از مراجعه به محل، پرسشنامه در طیف لیکرت پنج­مقیاسی طراحی شد. در این راستا و در جهت اهداف تحقیق، از طریق تحلیل رگرسیون چندگانه و تکنیک تحلیل مسیر، نوع و شدت روابط و تاثیرهای مستقیم و غیر مستقیم هریک از متغیر های مستقل بر متغیر وابسته نهایی و میانی تحلیل شد. براساس اطلاعات به­دست­آمده، بیشترین تاثیر کل، مربوط به متغیر های اقتصادی است. درنهایت، فرضیه اول پژوهش، مبنی بر غیر مستقیم­بودن اثر بعضی از مولفه­ها بر کیفیت زندگی محله حصار و فرضیه دوم، مبنی بر اهمیت متغیر های اقتصادی به­عنوان موثرترین مولفه تاثیرگذار بر کیفیت زندگی تایید شد و امکانات تفریحی و ورزشی، به­عنوان مهم­ترین نیاز ساکنان تشخیص داده شد.

حاشیه نشینی, رویکرد ذهنی, شاخص های کیفیت زندگی شهری, کیفیت زندگی, محله حصار