علی محمد محسنی مجد - دانش آموخته کارشناسی ارشد ایمونولوژی، دانشکده پزشکی شاهد، تهران، ایران
طوبی غضنفری - استاد، دکترای ایمنی شناسی، مرکز تحقیقات تنطیم پاسخ-های ایمنی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
راضیه دیلمقانیان - کارشناس ارشد آمار زیستی، مرکز تحقیقات تنطیم پاسخ-های ایمنی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

مقدمه و هدف: عوارض ریوی یکی از مهم ترین آثار درازمدت مواجهه با سولفورموستارد (گاز خردل) می باشند که مصدومین شیمیایی سال هاست از آن ها رنج می برند. IL-۲۱ یکی از سایتوکاین های مهم در بیماری های التهابی مزمن ریوی می باشد. در این مطالعه، میزان IL-۲۱ در سرم و خلط مصدومین شیمیایی و ارتباط آن با مشکلات ریوی درازمدت در مواجهه یافتگان با سولفورموستارد بررسی می گردد.   مواد و روش ها: جمعیت مطالعه، مصدومین شیمیایی شهر سردشت می باشند. نمونه موردمطالعه، تعداد ۳پنجاه نفر مرد و ۱۲۵ نفر زن مواجهه یافته با گاز خردل به عنوان گروه مورد و صد نفر مرد و پنجاه نفر زن مواجهه نیافته به عنوان گروه شاهد از شهر ربط، در محدوده سنی ۲۷ تا ۶۷ سال می باشند. معاینات بالینی توسط متخصصین داخلی و اسپیرومتری توسط پرستار آموزش دیده انجام شد. سنجش سطح سایتوکاین IL-۲۱ به روش الایزا در نمونه های سرم و خلط انجام گرفته است.   نتایج: مقادیر IL-۲۱ در سرم و خلط، در مقایسه بین دو گروه مواجهه یافته و غیرمواجهه، تفاوت های معناداری را نشان ندادند؛ اما میزان سرمی آن با شاخص اسپیرومتری FEV۱/FVC در افراد مواجهه یافته ارتباط منفی معنادار نشان داد.   نتیجه گیری: سطح سایتوکاین IL-۲۱ در سرم و خلط، تحت تاثیر مواجهه با گاز خردل تغییر نکرده است؛ ولی در مواجهه یافتگان ارتباط منفی معناداری بین سطح سرمی IL-۲۱ و نسبت FEV۱/FVC وجود دارد که در گروه غیرمواجهه دیده نمی شود.

گاز خردل, عوارض ریوی, IL-۲۱, مصدومین شیمیایی, سردشت