عباس دولانی - دانشجوی دکتری، علم اطلاعات و دانش شناسی. دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
کبری تارم - کارشناس ارشد، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
نجلا حریری - دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
حافظ محمد حسن زاده افسنجانی - کارشناس ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی، مرکز تحقیقات قلب و عروق، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
حیدر اسماعیلی - کارشناس ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

مقدمه: تحقیق و پژوهش بستر اصلی برای درک عمیق و دقیق از حقایق، تفکر و اندیشه است. در این میان پایان­نامه­ها به نوعی کارنامه پژوهشی دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی بشمار می­آیند که عوامل چندی بر کیفیت آنها تاثیرگذارند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی  وضعیت پایان­نامه­های دوره­های تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام گرفت. روش بررسی: این پژوهش به روش پیمایشی- تحلیلی صورت گرفت.  از میان ۱۷۲۹ پایان­نامه موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در بازه زمانی ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۰خورشیدی تعداد ۳۱۵ پایان­نامه بر اساس جدول Morgan پایان­نامه از مقاطع و رشته­های تحصیلی گوناگون با نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب و با استفاده از چک لیستی که روایی آن  توسط پژوهشگران و صاحبنظران بدست آمد، بررسی شدند. داده­ها پس از ورود به نرم­افزار آماری SPSS۱۹ با استفاده از آمارهای توصیفی و آزمون Chi-square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: پایان­نامه­ها مورد بررسی از نظر عوامل ظاهری مانند وجود و یا عدم وجود چکیده، استنادات، تعداد صفحات و ... دارای نقص جدی هستند. ۶۹.۵ درصد از پایان­نامه­ها از روش­های پیمایشی و ۲۲ درصد از روش­های تجربی و ۸.۵ درصد از روش مروری استفاده کرده­اند. همچنین ۷۷ درصد از پایان­نامه­ها غیربالینی و مابقی بالینی هستند. رابطه معناداری بین انواع روش­های تحقیق مورد استفاده در پایان­نامه­ها و متغیرهای بازه­های زمانی( ۱۳۶۵-۱۳۷۴ بازه ۱۳۷۵- ۱۳۸۴ و بازه ۱۳۸۵- ۱۳۹۰ شمسی)، رشته­های تحصیلی، مقاطع تحصیلی و عامل جنس وجود دارد. نتیجه گیری: متغیرهای چندی بر روی کیفیت پایان­نامه­های دانشگاهی اثرگذار هستند. نظارت بر فرآیند انجام پایان­نامه­ها از ابتدای انتخاب موضوع تا ارائه نهایی از سوی مسئولین جهت کنترل متغیرهای تاثیرگذار لازم و ضروری است. همچنین با توجه به تفاوت­های بین روش­های تحقیق پایان­نامه­ها بر اساس رشته­ها و مقاطع تحصیلی تدوین دستورالعمل­ها و راهنماها جهت سوق موضوعات و نتایج پایان­نامه­ها به نیازهای جامعه لازم و ضروری به نظر می­­رسد. واژه­های کلیدی: پایان­نامه­ های دانشگاهی؛ روش­ های تحقیق؛ دانشگاه ها

پایان­نامه­ های دانشگاهی, روش­ های تحقیق, دانشگاه ها