سعید پوردولتی - کارشناس ارشد، سلامت بین الملل و مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مرکز کشوری مدیریت سلامت (NPMC) و مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
کاظم اشجعی - دکتری حرفه ای، پزشکی عمومی، مرکز کشوری مدیریت سلامت (NPMC)، تبریز، ایران
سیمین خیاط زاده - دکتری حرفه ای، پزشکی عمومی، مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران.
مصطفی فرحبخش - دکتری حرفه ای، پزشکی عمومی، مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران.
مهران سیف فرشد - دکتری حرفه ای، پزشکی عمومی و MPH، مرکز بهداشت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران.
احمد کوشا - دانشیار، بیماری های عفونی و گرمسیری، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز، تبریز، ایران

مقدمه: بخش خصوصی یکی از مهم ترین ارکان ارایه ی خدمات سلامت برای بیماران سلی به شمار می رود، ولی ارایه ی خدمات در این بخش به ویژه از نظر تاخیر در تشخیص، استفاده ی نادرست از داروهای ضد سل و عدم ثبت و نگهداری اطلاعات و آمار، نامطلوب می باشد.PPM TBDOTS (Public Private Mix in Tuberculosis Directly Observed Treatment Short course ) موثرترین استراتژی موجود برای کنترل سل می باشد. هدف این مطالعه ارایه ی یک برنامه ی جامع مدیریتی برای مشارکت بخش خصوصی و دولتی در TB DOTS برای مدیریت موثر بیماران سل و گزارش موارد از طریق یک سیستم اطلاعاتی و ارجاع در شهر تبریز بوده است.روش بررسی: این مطالعه در ۵ مرحله و با استفاده از روش های مختلف پژوهش های کمی و کیفی انجام گرفت. مرحله ی اول، بررسی وضعیت موجود با استفاده از روش بررسی مقطعی از وضعیت موجود بیماری سل در استان آذربایجان شرقی و تبریز در سال ۱۳۸۴ بود. همچنین در این مرحله یک مطالعه ی تطبیقی برای مقایسه ی مدل های مختلف PPM TB DOTS در نقاط مختلف دنیا انجام شد. مرحله ی دوم آنالیز ذینفعان، مرحله ی سوم آنالیز نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدید ها بود که به روش کیفی انجام شد. روش نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف بود، داده ها با استفاده از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته جمع آوری و با استفاده از روش آنالیز محتوای هدایت شده، آنالیز شدند. در مرحله ی چهارم ابزار توصیه شده از طرف سازمان جهانی بهداشت برای PPM DOTS با در نظر گرفتن شرایط محلی بومی سازی گردید. در مرحله ی آخر با استفاده از روش «هشت گام در رهبری تغییر» الگوی ارایه شده عملیاتی گردید.یافته ها: بررسی شاخص های سل استان آذربایجان شرقی در سال ۱۳۸۴ نشان داد که میزان بیماریابی اسمیر مثبت جدید در تبریز و استان به ترتیب ۲۵ درصد و ۵/۲۸ درصد و میزان موفقیت درمان در تبریز و استان به ترتیب ۹۴ درصد و ۸۷ درصد بود. سهم سیستم شبکه ی بهداشتی درمانی شور در بیماریابی سل ریوی اسمیر مثبت در تبریز ۴/۳ درصد و سهم مراکز و مطب های خارج از سیستم شبکه ی بهداشتی درمانی ۶/۹۶ درصد بود. بررسی الگوهای مختلف PPM در نقاط مختلف دنیا نشان داد PPM ضمن این که باعث حفظ میزان موفقیت درمان می شود، موجب افزایش بیماریابی نیز گردیده است.نتیجه گیری: میزان بهبودی در بیماران سلی شناسایی شده در تبریز از وضعیت مطلوبی برخوردار است، اما در زمینه ی بیماریابی وضعیت موجود از میزان مورد انتظار پایین تر است. لازم است تا بخش خصوصی با حساسیت بیشتری در امر بیماریابی درگیر شود و هم سو با دستورالعمل کشوری در درمان و پیگیری بیماران عمل نماید. به طور کلی این طرح از نظر بهبود میزان بیماریابی، افزایش میزان رضایت و توان پرداخت بیماران، در مدیریت کنترل سل موثر است.واژه های کلیدی: مشارکت؛ بخش خصوصی؛ بخش دولتی؛ سل.