کیوان کوشا - استادیار، علوم کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مهشید عبدلی - مربی پژوهشی، علوم کتابداری و اطلاع رسانی، اداره ی امور بین الملل سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران، تهران، ایران

مقدمه: با قرار گرفتن حجم فزاینده ای از منابع علمی در محیط وب، بررسی اثرگذاری استنادی این گونه منابع الکترونیکی در ارتباطات علمی مورد توجه قرار گرفته است و زمینه ی تحقیقاتی نوینی تحت عنوان «وب سنجی» مطرح شده است. یکی از مهم ترین کاربردهای وب سنجی تجزیه و تحلیل «استنادهای وبی» و مقایسه ی آن ها با «استنادهای سنتی» (نظیر استنادهای ISI) است. هدف از تحقیق حاضر، تعیین کاربرد روش ها و ابزارهای و ب سنجی به عنوان منبع مفیدی در ارزیابی تحقیقات علوم پزشکی بوده است.روش بررسی: تحقیق حاضر به مقایسه ی استنادهای ISI و بر گرفته از وب به مقالات مجلات تحقیقی پزشکی پرداخته است. بدین ترتیب، نمونه ای از ۳۵۰ مقاله ی تحقیقی به زبان انگلیسی بر گرفته از مجلات نمایه شده در پایگاه ISI در سال ۲۰۰۴ در رشته ی پزشکی عمومی/داخلی گردآوری شد و تعداد استناد به مقالات مذکور از طریق جستجو در پایگاه های Web of Science (WoS) و Google Scholar (GS) ثبت گردید. به علاوه، در سطح ۵۶ مجله ی پزشکی فارسی، استنادهای ISI و بر گرفته از وب با یکدیگر مقایسه شدند. از آزمون همبستگی و نیز آمار توصیفی به منظور بررسی، تفسیر و مقایسه ی الگوی استنادی سنتی و بر گرفته از وب استفاده شده است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در سطح ۳۵۰ مقاله ی نمونه گیری شده در رشته ی پزشکی عمومی/داخلی، همبستگی مستقیم و معنی داری میان استنادهای ISI و استنادهای وبی بر گرفته از پایگاه استنادی تحت وب Google Scholar وجود دارد. به علاوه، مقایسه ی آماری توصیفی نشان داد که تعداد، میانگین و میانه ی استنادها به مقالات مذکور در پایگاه استنادی Google Scholar بیشتر از پایگاه ISI است. در سطح ۵۶ مجله ی فارسی پزشکی نیز نتایج تحقیق نشان داد که تعداد، میانگین و میانه ی استنادهای وبی بر گرفته از Google Scholar (به ترتیب ۳۰۱، ۴/۵ و ۴) به طور قابل توجهی بیشتر از پایگاه ISI (به ترتیب ۹۹، ۸/۱ و ۰) است.نتیجه گیری: وجود ارتباط مستقیم میان استناد ISI و استنادهای Google Scholar، اهمیت استناد وبی را به عنوان منبعی مفید برای ارزیابی تحقیقات نمایان می سازد. به علاوه مقایسه ی آمار توصیفی بر گرفته از مجلات انگلیسی و فارسی مورد مطالعه نشان می دهد که از محیط وب می توان به تعداد و انواع بیشتری از استنادهای وبی نسبت به پایگاه ISI دست یافت که در گذشته اثرگذاری استنادی آن ها در چرخه ی ارتباطات تحقیقاتی پزشکی پنهان مانده بوده است.واژه های کلیدی: استناد؛ پزشکی؛ شاخص؛ اینترنت؛ اثربخشی.