علی نوری ثانی - دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
رضا علی محسنی - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی.
مجید کوششی - استادیار جمعیت شناسی دانشگاه تهران

سدهای مخزنی زمینه جابجایی بیش از ۸۰ میلیون نفر از محل زندگی خود شده است. مطابق نتایج بررسی حاضر، در ایران نیز بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت تحت تاثیر احداث سدها قرار گرفته اند. هدف این پژوهش بررسی آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی تحت تاثیر مدیریت آزادسازی مخازن سدها، نقد این سیاست ها و شناسایی عوامل علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردی و پیامدهای آن بوده است. روش پژوهش کیفی و از تکنیک نظریه زمینه ای استفاده شده است. شرکت کنندگان این پژوهش ۴۷ نفر از مطلعین و خبرگان محلی بودند که با پرسشنامه نیمه ساختمند مورد مصاحبه قرار گرفتند. تجزیه وتحلیل با سه روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی در دستور کار قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها ۳۹۱ مفهوم کلی، ۱۱۸ مقوله فرعی، ۲۱ مقوله اصلی و ۲ مقوله مرکزی را نشان می دهد. یافته های پژوهش بر اساس مدل پارادیمی، پایداری نسبی حوزه اجتماعی و فرهنگی را در سیاست جابجایی و اسکان مجدد و ازهم گسیختگی ساختار اجتماعی و بافت فرهنگی را در سیاست جبران نقدی خسارت نشان می دهد. نتایج حاصل از پژوهش به ضرورت تغییر رویکرد، اصلاح لوایح قانونی، متولی حوزه اجتماعی و پایش تاثیرات اجتماعی طرح ها منتهی شده است.

تاثیر اجتماعی, پیامد فرهنگی, نظریه زمینه ای, سیاست آزادسازی, مخازن سدها, الگوی پارادایمی